№1–маъруза

 
3. Хавфсизлик белгилари системаси 
Сигнал ўзининг функционал вазифаси бўйича огоҳлантрувчи, авария, 
назорат қилувчи, гаплашиш сигналларга бўлинади. 
Таъсир этиш усули бўйича қуйидаги сигналлардан фойдаланилади; 
ѐритиш, товуш, рангли ва белги. Давлат стандарти қуйидаги ранг сигналлари 
ва уларнинг вазифаларини белгилайди: қизил-тақиқловчи, “Стоп”- муқаррар 
хавф; сариқ-диққат, содир бўлиши мумкин бўлган хавф ҳақида огоҳлантириш; 
яшил-“хавфсизлик”, “рухсат”, “йўл бўш”; кўк-“маълумот”. 

---

118 
Юқори шовқин остида ишлайдиган ускуналарда ѐритиш сигналлари ва 
паст шовқинда ишлайдиган ускуналарда (60…70 дБ гача) товушли сигналлар 
қўлланилиши керак. 
Белгили сигналлар йўл белгилари кўринишида анчадан буѐн 
қўлланилади. 1970 йилдан бошлаб эса белгили сигналлар меҳнат 
хавфсизлигини таминлаш учун ҳам тобора кенг қўлланилмоқда. (4-расм). 
Хавфсизлик белгилари: 
4-расм.
а-тақиқловчи, б-огоҳлантирувчи, в-тушунтирувчи, г-кўрсатувчи. 
-давлат стандарти бўйича хавфсизлик белгилари 4 та гуруҳга бўлинган
Ҳар бир гуруҳ учун белгилар формаси, ранги ва ўлчамлари мавжуд. Ҳар 
бир белгини ўрнатиш жойи белгиланган.
Қайд қилинган стандарт билан белгиларни 12 та вариантдаги ўлчамлари 
белгиланган. 
Булардан 
олтитаси 
одатдаги 
(оддий) 
ва 
олтитаси 
кичиклаштирилган (ускуналарга чизилган) белгилардир. 
Буйруқ берувчи белгининг квадрати томонлари 28 см дан 90 см гача, 
огоҳлантирувчи белгининг учбурчак томонлари 28

36 дан 90

112см гача 
бўлади, кичрайтирилган (ишлаб чиқариш ускуналарига чизилган) белгиларда 
айлана диаметри 2…12 см, учбурчак томонлари 2,5…16 см бўлади. 

---

119 
4. Ҳаракатдаги таркибнинг техник ҳолатига, тизимларига қўйилган