№1–маъруза

7.Буғ ва сув қозонларидан фойдаланиш хавфсизлик тадбирлари 
Ишлаб чиқариш корхоналарида сиқилган ҳаво, газ, шунингдек 
пневматик асбоб-ускуналар кенг ишлатилади. Бундай асбоб ускуналарни 
ишга тушириш ѐки сиқилган ҳаво ҳосил қилишда компрессорлар 
фойдаланилади. 
Компрессор тузилиши ва ишлатилиш хусусиятига кўра кўчма, 
станционар ва компрессор қурилмаларидан иборат бўлади. Босим остида 
ишловчи компрессорларга хизмат кўрсатувчи ишчи махсус кийим-бош, 
пойафзал, титрашга қарши қўлқоп ва ҳимоя каскасига ўрнатилган шовқиндан 
асровчи (қулоқчин) билан таъминланган бўлиши ҳамда хавфсизлик 
техникаси бўйича малакали ўқитилган бўлиши лозим.
Ишлаб чиқаришда фойдаланиладиган барча компрессорларда 
монометр ўрнатилган бўлиши ва улар стандартлаш ва ўлчов асбоблари 
қўмитаси томонидан ҳар йили текширилиб турилиши керак. Компрессор 
деталларни ѐғлашда фақатгина завод паспортида кўрсатилган ѐғлаш 
материалларидан фойдаланиш талаб этилади. Бошқа ѐғловчи материалларни 
ишлатиш тақиқланади. 
Ҳар иш куни бошланиши олдидан, компрессорларнинг барча 
элементларини яхшилаб кўздан кечириш, бунда сиқилган ҳавони нормал 
миқдордан ортиб кетмаслигини таъминлаб турувчи автоматик қурилмалар ва 
ортиқча ҳавони чиқариб юборадиган клапанларнинг ўз ўрнида бўлишига ва 
созлигига эътибор бериши керак.
Компрессор ишлаѐтганда сўриладиган ҳаво таркибида заҳарли, енгил 
алангаланадиган ва портловчи газлар ҳамда чанглар бўлмаслиги зарур. 
Компрессор ѐпиқ биноларда ишлатилса, хонага ҳавони ифлосланишини 
олдини олувчи мосламалар ўрнатилиши керак. Агар иш вақтида идиш, 
клапанлар, монометр ва бошқа ишчи органлар яхши ишламаѐтганлиги 

---

88 
аниқланса, компрессор дарҳол ишдан тўхтатилиб тегишли таъмирлаш
ишлари ўтказилиши зарур.
Бундан ташқари компрессорнинг тегишли деталларида синовдан 
ўтганлиги тўғрисида белги ѐки тамғалари бўлиши шарт, акс ҳолда, бундай 
компрессорлардан фойдаланиш тақиқланади.