№1–маъруза

Биологик фавқулодда ҳолатлар.
Юқумли касалликлар натижасида 
одамлар ҳалок бўлишига ва ҳайвонларни қирилишига сабаб бўлган ҳолатлар 
биологик фавқулодда ҳолатлар ҳисобланади. Уларга одамларда учрайдиган 
сил, дифтерия, дизентерия, ўпка касаллиги ва бошқалар, ҳайвонларда 
учрайдиган оқсин, кўтириш ва бошқа касалликлар киради. Агар маълум бир 
юқумли касаллик маълум бир ҳудудда эпидемия ҳарактерини олса ушбу 
ҳудудда фавқулодда вазият эълон қилинади. Биологик фавқулодда ҳолатларни 
юзага келишига биологик қуроллардан фойдаланиш, табиий кўнгилсиз 
ҳодисалар натижасида юз берган санитарияга зид ҳолатлар сабаб бўлишлари 
мумкин. Юқумли касалликларни қўзғовчиларининг организмга киришини бир 
неча йўллари мавжуд. Улар организмга нафас олишда ҳаво, овқатланиш ва сув 
ичиш, оғиздан сўлак, кўз ѐш, бурун суюқлиги, терини шикастланган жойи 
орқали, касалланган қон сўрувчи ҳашоратларни чақиши орқали юқиши 
мумкин. Юқумли касаллик юқтирилгандан кейин бир неча соат ва бир неча 
кундан сўнг унинг белгилари кўзга ташланади. Юқумли касалликларни энг 
кенг тарқалган белгилари, иссиқлик, тана ҳароратини ошиши ҳисобланади. 
Бунда бош оғриши, мускул ва буғинларда оғриқ пайдо бўлиши, умумий 

---

172 
кучсизлик, синиқлик, баъзан қайт қилиш, ич кетиш, уйқуни бузилиши, 
иштаҳани ѐмонлашиши кузатилади. 
Организмга узатилиши ва уларга қарши кураш бўйича инфекциялар 
тўрт гуруҳга бўлинади: 
1)
нафас олиш йўллари инфекциялари; 
2)
ичаклар инфекциялари; 
3)
қон инфекциялари; 
4)
ташқи тери инфекциялари. 
Таянч иборалар 
Фавқулодда вазият, яширин хавф, патенциал хавф, табиий офат, 
техноген, антропоген, локал, регионал, глобал, ҳалокат, эпидемия, 
иницировка, кульминацион, суниш, компонент, метеорологик, оқим.