1–lekciya. Programmalıq paket sistemalarınıńleriniń múmkinshilikleri jáne onıń interfeysi hám álippesi

1-súwret. Mathcad paketi áynegi jáne onıń matematikalıq panel quralları.
Calculator (Kalqo'lyator) - tiykarǵı matematikalıq operatsiyalar shablonı ; Graph (Grafik ) - grafikler shablonı ; Matrix (Matritsa) - matritsa hám matritsa operatsiyaların orınlaw shablonı ; Evluation (Bahalaw ) - bahalardı jiberiw operatorı hám nátiyjelerdi shıǵarıw operatorı ; Colculus (Esaplaw ) - differentsiallew, integrallaw, summanı esaplaw shablonı ; Boolean (Logikalıq operatorlar ) - logikalıq operatorlar ; Programming (Programmalastırıw ) - programma dúziw ushın kerekli modullar jaratıw operatorları ; Greek (Grek háripleri) -symbolik belgililer ústinde islew ushın operatorlar.
Matematikalıq ańlatpalardı qurıw hám esaplaw
Baslanǵısh jaǵdayda ekranda kursor krestik kóriniste boladı. Ańlatpani kirgiziwde ol kiritilip atırǵan ańlatpani iyelep alǵan kók múyeshtegi jaǵdayǵa ótedi. Mathcadtıń hár qanday operatorın kirgiziwdi ush usılda orınlaw múmkin:

• 
  Menyu buyrıǵınan paydalanıp ;
  
• 
  klaviatura tuymelerinen paydalanıp ;
  
• 
  matematikalıq panelden paydalanıp.
  

Ózgeuvchilarga baha beriw ushın jiberiw operatorı “:=” isletiledi. Esaplawlardı ámelge asırıw ushın aldın formula daǵı ózgeriwshi bahaları kiritiledi, keyin matematikalıq ańlatpa jazılıp teńlik “=” belgisi kiritiledi, nátiyjede ańlatpa ma`nisi payda boladı (2-súwret).
Mathcad 200 den artıq ózinde qurılǵan funksiyalarına iye bolıp, olardı matematikalıq ańlatpalarda isletiw ushın standart panel jardemindegi Insert Function (Funksiyanı qoyıw ) tuymesine baylanısqan baylanısıw aynasınan paydalanıladı.


2-súwret. Oddiy matematik ańlatpalardı esaplaw.
Mathcad hújjetine tekst kirgiziw ushın bas menyudan Insert →Text Region (Qoyıw→Tekst maydanı ) buyrıǵın beriw yamasa jaqsısı klaviaturadan ekili kavichka (“) belgisin kirgiziw kerek. Bunda tekst maǵlıwmatın kirgiziw ushın ekranda tekst kirgiziw maydanı payda boladı. Tekst kirgiziw maydanına matematikalıq ańlatpani jazıw ushın matematikalıq maydandı da qoyıw múmkin. Onıń ushın sol tekst maydanında turıp Insert→Math Region (Qoyıw→Matematikalıq maydanı ) buyrıǵın beriw kifoY. Bul maydan daǵı kiritilgen matematikalıq ańlatpalar da ápiwayı kiritilgen matematikalıq maydan sıyaqlı esaplawdı atqaradı.
Mathcadda paydalanıwshı funksiyasın dúziw esaplawlarda qolaylıqtı jáne onıń effektivligini asıradı. Funksiya shep tárepte kórsetilib, odan keyin jiberiw operatorı (:=) hám esaplanatuǵın ańlatpa jazıladı. Ańlatpada isletiletuǵın ózgeriwshi shámeları funksiya parametri etip funksiya atınan keyin qawıs ishinde jazıladı (3-súwret).

3-súwret. Esaplawlarda foydalanuvchi funksiyasini tuzish.
Maple sistemasi (1982) - kompyuterda turli yo’nalishdagi: iqtisodiyot, mexanika, matematika, fizika, muhandislik masalalarining analitik va sonli yechimlarini aniq, tez, samarali hal etish ushın mo’ljallangan sistemadir. Unda 4000 dan ortiq buyruqlar mavjud bo’lib, bu buyruqlar matematika fanining Algebra, Geometriya, Matematik tahlil, Matematik statistika kabi turli sohalari masalalarini hal etishga mo’ljallangan.
Esaplawlarda paydalanıwshı funksiyasın dúziw:

Maplening jumıs stoli tómendegi bólimlerden ibarat: