1.“Avesto” kitobi – Vatanimiz tarixini o’rganishda muhim manba. “Avesto”

O`zSSRning tashkil etilishi. Chegaralanish yakunlari. Turkistonda, Buxoro va Xorazm respublikalarida amaliy ish boshlab yuborildi. Komissiyalar va kichik komissiyalar bo lg usi tuzilmalarning hududlari va chegaralari to`g`risidagi masalani ishlab chiqdilar. Boshqaruv apparatlari tuzib, rejalar, iqtisodiyot, byudjet, yer-suv muammolarini, maorif, sog`liqni saqlashni tashkil qilish muammolarini va boshqalarni hal qildilar. Siyosiy tushuntirish ishlari olib borildi. Materiallar matbuotda e'lon qilinar mitmg va yig`ilishlar o`tkazilar edi. Milliy-hududiy chegaralamsh o`tkazihshini ma'qullab rezolyutsiyalar qabul qilmdi. 1924-yil 31-oktabrda O`zbekiston SSR Inqilobiy Komiteti (revkom) tuzildi, u O`zbekiston respublikasi tuzishni boshqarib bordi. Buxoroda maxsus qurilgan Xalq uyida 1925-yil 13-fevralda Sovetlarning I umumo`zbek qurultoyi ochildi Unda «O`zbekiston Sovet Sotsialistik
Respublikasi tuzilgani to`g`risidagi deklaratsiya» qabul qilindi.
112.O’rta Osiyoda arab istilosiga qarshi xalq ozodlik harakatlari.


Umaviylarga qarshi umumiy norozilik ayniqsa xalifa Marvon II (744-750) hukmronlik qilgan davrda nihoyatda kuchaydi. Bunga xiroj solig`i miqdorining oshirib yuborilgani hamda aholining muttasil hasharlarga majburan jalb etilishi sabab bo`ladi. Umaviylarga qarshi kurashga da'vat qilish uchun abbosiylar turli viloyatlarga ko`plab targ`ibotchilar yuboradilar. 746-yilda shunday targ`ibotchilardan biri Abu Muslim Xurosonga keladi. U Xuroson aholisiga murojaat qilib, payg`ambar avlodlarini quvvatlashga chaqiradi. Qo`zg`olonchilarning to`planishi. Dastlab arab zodagonlari, so`ngra mahalliy dehqonlar Abu Muslimni qo`llab-quvvatlaydilar. Umaviylarga qarshi tashviqotning sadosi tez orada Xuroson, Movarounnahr va Toxariston viloyatlariga keng tarqaladi. Go`yo mamlakat aholisining barcha katta-kichigi arablarga qarshi qo`zg`algandek bo`ladi. Qo`shin avval Abu Muslim qarorgohi Moxuvon qal`asida to`planadi. Abu Muslim qo`shiniga kelib qo`shilgan kishilar ro`yxatga olinib, ularga avval uch dirhamdan, so`ngra esa besh dirhamdan maosh to`lanadi. Qizig`i shundaki, ro`yxatdan o`tgankishilarning katta qismi har tomondan kelgan qullardan iborat edi. Bu davrda ham qullar aholi o`rtasida eng quyi tabaqa hisoblanib, ular bilan bir safda turish boshqa tabaqa vakillariga or tuyulganligi hisobga olinib, Abu Muslim qullar uchun Shavval qishlog`ida maxsus joy, tashkil ettiradi va ularga Dovud ismli targ`ibotchini boshliq qilib tayinlaydi. Qo`zg`olonchilarning maqsadi. Qo`zg`olonchilar safida arab zodagonlari, Movarounnahr va Xurosonning mahalliy mulkdor dehqonlari, xalifalik Sharqidagi mazlum aholi, shahar hunarmandlari va qishloq kadivarlari hamda qullar bor edi. Bularning maqsadlari ham har xil edi. Arab zodagonlari hokimiyatni abbosiylarga olib berib, mamlakatda o`z mavqelarini ko`tarmoqchi edilar. Mahalliy mulkdorlar mamlakatda siyosiy jihatdan arablar bilan tenglashish va iloji topilsa, mamlakatni xalifalikdan ajratib, uni mustaqil idora qilishni maqsad qilib olgan edilar. Abu Muslimning o`zi ham, shubhasiz, xuddi shu kuchning vakili edi. Mehnat ahli umaviylarning zulmi, og`ir soliqlar va uzluksiz majburiy hasharlardan, qullar esa qullik kishanlaridan qutulish orzusida edilar. Bu ezgu umidni ro`yobga chiqarish uchun zulmkorlarga qarshi kurashish yo`liga astoydil otlanib, bellarini mahkam bog`lagan edilar. Shu tariqaqo`zg`olonchilarning soni kun sayin oshib bordi. 100 ming nafarlashkaryig`ilgan edi. Ularning deyarli hammasi qora libosda edilar. Qo`zg`olonning boshlanishi. 748-yilning boshida Abu Muslim Xurosonning poytaxti Marv shahrini egallaydi. Garchi xalifa Marvon o`z ixtiyoridagi barcha harbiy kuchlarni qo`zg`olonchilarga qarshi safarbar qilsa-da, ammo umaviylar hokimiyatini saqlab qola olmaydi. 749-yilda Abu Muslim boshliq qo`zg`olonchilar xalifalikning markaziy viloyatlari tomon yoi oladilar. Poytaxt qo`lga kiritilib, xalifa Marvon II taxtdan ag`dariladi. Uning o`rniga abbosiylar xonadonidan bo`lgan Abul Abbos Saffoh (750-754) xalifalik taxtiga ko`tariladi. Joylarda umaviylar xonadonining vakillari va yaqinlari qirib tashlanadi. Shunday qilib, Arab xalifaligida davlat hokimiyati abbosiylar qo`liga o`tadi. Xorazmshoh Kanik tangasi VIII asrning birinchi yarmida so`qilgan. Xorazmshoh Savshafan tangasi VIII asr o`rtasida so`qilgan. Abbosiylar davrida Movarounnahr. Abbosiylarning xalifalik taxtiga chiqishi mehnatkash aholiga hech qanday yengillik keltirmagan. Abu Muslim vositasidaabbosiylar tomonidan xalq ommasiga berilganva'dalardan birortasi ham amalga oshmadi.