1918 – 1939-yillarda germaniya

1918 – 1939-YILLARDA GERMANIYA

Reja:

• Germaniya inqilobi.
• Rur inqirozi.
• Germaniya fashizmining o‘zi ga xos jihatlari.
• «Pivo isyoni».

Tayanch iboralar

• Fraksiya –

biror-bir partiyaning parlamentdagi

a’zolari yoki siyosiy partiya ichidagi alohida guruh.

• Totalitarizm (umumiy, yalpi) – XX asr hodisasi bo‘lib, butun siyosiy tizimning davlatga bo‘ysunishini, jamiyat hayoti va fuqarolar ustidan to‘liq davlat nazorati o‘rnatilishini nazarda tutadi.

Germaniya inqilobi.

• 1918-yil noyabrga kelib g‘alayonlar Germaniyaning barcha yirik shaharlarini qamrab oldi.

• Noyabr inqilobi

g‘ala ba qozonib,

Germaniya respublika deb e’lon qilindi.

• Fridrix Ebert boshchiligida yangi

hukumat tuzildi.

• Ta’sis majlisiga

o‘tkazilgan

saylovlarda asosiy o‘rinlarni liberal va konservativ partiyalar vakillari egalladi

Germaniya inqilobi

1919-yil 31-iyul kuni Veymar

shahrida Ta’sis

majlisi

inqilobiy

ommaning demokratik talablarini qoniqtiruvchi konstitutsiyani qabul qildi.

Germaniya tarixida yangi

– Veymar respublikasi davri boshlandi

Rur inqirozi.

• 1923-yili

fransuzlar

Germaniyaning Rur viloyatiga bostirib kirdi. Rur inqirozi Germaniyaning o‘zida ham siyosiy noroziliklarni keltirib chiqardi.

• 1923-yil oxirida Yevropa mamlakatlari ichida eng

qadrsiz pul Germaniyada edi.

Fransuzlarning Rurga bostirib kirishi.

Rur inqirozi.

• Rur inqirozidan so‘ng reparatsiya va Yevropa qarzlari muammosini hal qilishning yechimi sifatida «Daues rejasi» qaralayotgan edi.
• 1924-yili amerikalik bankir Charlz Daues boshchiligidagi qo‘mita xalqaro moliya- kredit va savdo munosabatlarini tiklashning strategik rejasini qabul qildi.
• Charlz Dauesga Nobel mukofoti berildi.

Germaniya fashizmining o‘ziga xos jihatlari

• Germaniyada Adolf Gitler boshchiligidagi Germaniya natsional-sotsialistik ishchi partiyasi 1919-yili paydo bo‘ldi.
• Fashizm so‘zi gitlerchilarga nisbatan faqat odat yuzasidan qo‘llaniladi. U dunyodagi deyarli barcha xalqlar tillariga kirgan.
• Germaniyada italyan tipidagi fashizm emas, natsizm shakllandi.

«Pivo isyoni».

• 1923-yil

8-noyabr kuni Myunxendagi juda

bahaybat pivoxonaga 3000 ga yaqin odam yig‘ildi. Bundan foydalangan Gitler boshchiligidagi bir guruh natsistlar Bavariyada hokimiyatni egallab, Berlinga yurish uyushtirishga urinib ko‘rdilar.

• Politsiya ularning yo‘lini to‘sib, natsistlarni

quvib yubordi, o‘nga yaqin natsist o‘ldirildi.

• Gitler va boshqa tashkilotchilar turli muddatga

qamoqqa tashlandi.

• Bu Germaniyada natsistlarning hokimiyatga kelish uchun birinchi urinishi edi.

Bavariyada

«Pivo isyoni»

Germaniyada siyosiy hayot

• 1932-yil aprelda bo‘lib o‘tgan prezidentlik saylovlarida Gindenburg g‘olib chiqdi, Gitler undan sal ortda qoldi. Reyxstagga bo‘lib o‘tgan saylovlarda natsional-sotsialist lar g‘olib chiqib, eng yirik parlament partiyasiga aylandi.
• 1933-yil 30-yanvarda prezident Paul fon Gindenburg reyxstagda (parlament) eng katta fraksiyaga ega bo‘lgan natsional-sotsialistlar yo‘lboshchisi Adolf Gitlerni reyxskansler (hukumat boshlig‘i) lavozimiga tayinladi.

Germaniyada siyosiy hayot

• Veymar konstitutsiyasi bekor qilindi, 1934-yili prezident Gindenburg vafot etgandan so‘ng Gitler Germaniyaning fyureri (dohiysi) bo‘lib oldi.
• Prezident lavozimi bekor qilindi,

respublikasi amalda

shu vaqtdan boshlab Veymar

o‘z

faoliyatini yakunladi

Germaniyada siyosiy hayot

• 1936 – 1939-yillari Germaniya iqtisodiyoti to‘liq urush maqsadlariga bo‘ysundirildi, harbiy xarajatlar 10 barobar oshirildi, qo‘shinlar soni 1914-yil darajasiga yetkazildi, harbiy-dengiz floti isloh qilindi.
• 1935-yili umumiy harbiy majburiyat to‘g‘risidagi qonun kuchga kirdi. Germaniya katta urushga tayyorlana boshladi.
• Germaniyadagi totalitar rejimga Italiya va Yaponiyadagi shunday rejimlar

ittifoqchi bo‘ldi.

Uyga vazifa

• 1. Birinchi jahon urushidagi mag‘lubiyat Germaniyada qanday iqtisodiy va ijtimoiy muammolarni keltirib chiqardi?
• 2. Germaniyada fashistlarning birinchi chiqishi – «Pivo isyoni» qanday

natija bilan yakunlandi?

• 3. «Daues rejasi» qanday maqsadga qaratilgan edi? U kapitalistik dunyoda iqtisodiy va siyosiy barqarorlikni ta’minlashga olib keldimi?
• 4. Gitler boshchiligidagi natsional-sotsialistlar hokimiyatga kelgandan keyin qanday siyosiy-iqtisodiy tadbirlarni amalga oshirdi? Italyan fashizmi va German natsizmini taqqoslang.
• 5. Gitler totalitar rejimining asosiy maqsadi nimadan iborat edi?

Germaniyadagi totalitar rejimga tavsif bering.