18. Funksional gallyusinatsiyalar kuzatiladi: Выберите один ответ

Ташхиси. Кўприна ҳолатларда неврозларни, психозларни психотик шаклларидан осонгина ажратиб олса бўлади. Неврозларда ифодали руҳий бузилишлар, масалан, галлюцинациялар, васваса ғоялар, Кандинский — Клерамбо синдроми, интеллектуал мнестик, кататоник, аффектив ва бошқа синдромлар учрамайди. Касаллик психоз касалликлардан фарқли ўлароқ, невроз аломатларида уз аксини топадиган руҳий шикастланиш вазияти билан боғликдир. Психозларга нисбатан қараганда неврозли беморларнинг одоби тартиблидир, неврозлар жамоат тартиби бузилишига, иқтисодий мослашувнинг бирданига узоқ вақт сусайишига олиб келмайди. Ўз холатига танқидий нуқтаи назардан қарайди, касаллик белгиларига ётсираш сезилади. Неврозли беморлар ўз хоҳишлари билан шифокорга мурожаат этадилар.

3) REAKTIV PSIHOZLAR. Reaktiv psixozlarning eng kup uchraydigan sabablari yakin odamlarining olamdan utishi, hizmat joylaridagi turli janjallardir. Ruhiy jarohat tugashi bilan odatda ular utib ketadi (yaspera uchligi). Bu psihozlarning rivojlanish shahsning konstitutsional tuzilishiga (psihopatlarda), boshidan kechirgan kasalliklarga, eshiga (usmirlarda, kariyalarda), akliy rivojiga (akli pastroklarda) boglikdir. Ammo, mutlako soglom odamda ham rivoj topish mumkin. Utkir reaktiv holatlar (affektivg'shok reaktsiyalar,kurkuv psihozlari). Utkir reaktiv holatlar affektivg'shok reaktsiyalari kurinishda kuchli hayajon, iztiroblarda (er kimirlaganda, suv toshganda, ut ketganda, temir yul falokati, bomba portlashi, kup odamlar tuplangan joyda kuchli hayajon, iztiroblarda paydo buladi.

Chuzilgan reaktiv psihozlar utkir shok reaktsiyalarga nisbatan kupincha uzok davom ztadi, kamrok hollarda kiska bulsag'da kup marta kaytarilgan ruhiy jarohatdan bir oz vakt utganidan sung rivojlanadi. Agar utkir shok reaktsiyalari falokat, reaktsiyalar (yakinlarining ulimi, zrg'hotinning hattig'harakati, ishidagi jiddiy janjallar va boshkalar) vujudga keladi. Shunga uhshash psihogen reaktsiyalar uchun hos bulgani reaktiv depressiya va reaktiv paranoiddir.
Reativ depressiyaning vujudga kelishida ruhiy jarohat bilan bir katorda boshka omillarg'nasliy konstitutsiya, esh, somatik kasalliklar ahamiyatga egadir.
Klinik jihatdan kup kurinishli guruh bulib, hususan utkir paranoid, karlik vasvasasi holida buladi. Utkir boshlangan psihogen paranoid kiska davom ztadi(bir haftadan 1g'2 oygacha) va utkir reaktiv paranoid deyiladi.Ular munosabat va kuzatib yurish vasvasalari bilan tavsiflanib, ularning mazmunm jarohatlangan vaziyatni in'ikos ztadi, zshituv, kurkuv gallyutsinatsiyalarni va kurkuv affekti bilan davom ztadi. Bemorlar nokulay vaziyat natijasida unga emon munosabatda bulishiyapti deb, uning orkasidan ta'kib kilib yuraetgandek, unga emonlikni ravo kuraetgandek, kuchada notanish odamlar havotirlanib karaetgandek, huddi birg'biriga belgi beraetgandek tuyuladi. Zshituv va kuruv gallyutsinatsiyalari mazmuni buyicha reaktiv paranoid mavzusiga borib takaladi va kasallikning davom ztishi jarohat chakirgan vaziyat tugashiga boglikdir.Reaktiv vasvasa psihozlarning turlaridan biri kar odamdagi munosabat va ta'kib kilish vasvasasidir. Bemorlarga atrofdagilar uning ustidan kulaetgandek tuyuladi, nimadir emon fikr uylaetgandek, uni hukuk kisib kuetgandek, uni ilojsizligidan foydalanaetgandek tuyuladi. Doimo ruhiy kasalliklar bilan mulokatda buladigan odamlarda indutsirlangan reaktiv paranoid paydo bulishi mumkin. Bu kupincha oilaviy vasvasaga aylanib ketadi. Bu holat kupincha bir eki oilaning bir nechta a'zosidan paydo buladi. Bunga sabab ruhiy bemor oilaning boshligi bulsa uni vasvasaviy safsatalarini atrofdagilar tankidiy nuktai nazardan karamasdan, tugri deb kabul kiladilar va unga uz munosabatlari bilan kushiladilar ("ruhiy" kasallikning yukishi). Bu vasvasaning paydo bulishi, bundan tashkari, yukkan odamda ishonish, cheklanish, intellektual etishmovchilik hususiyatlari borlini namoen kiladi. Indutsirlangan yuktirilgan vasvasa kupincha ta'kib kilish tavsifiga zga buladi. Indutsirlangan vasvasa kam uchraydi va odatda kasaldan ajratilganda izsiz yukolib ketadi.
Ruhiy hastaliklarning anchagina kam uchraydigani klinik kurinishida reaktiv gallyutsinoz tavsifi bulgan gallyutsinatsiyalar etakchi urin tutadi. Gallyutsinatsiyalar odatda zshituv, jalb kilish kurinishida bulib, yakinlari tanish, kunig'kushnilarining tovushi bulib, mazmuni jihatidan hotirjamlik eki tana va hatto kurkituv mazmuniga zga bulishi mumkin. Fiziologik holatlar: homiladorlik, laktatsiya, eshga karab yuz beruvchi krizlar (pubertat va involyutsiya) ma'lum ahamiyatga ega buladi.
Davolash va qayta tiklash. Reaktiv psihozlarni davolash asoslari nevrozni davolashga juda uhshaydi. Imkoni bulsa birinchi navbatda kasallikning sababi, ruhiy jarohatlantiruvchi vaziyatni aniklash kerak.Terapevtik taktika psihogeniyaning klinik kurinishi, utkirligi va alohidaligi bilan boglikdir.Utkir psihogen reaktsiyalarda tez erdam kursatish zarur. Utkir psihoz hurujini tuhtatish uchun neyroleptik dorig'darmon (aminazin,stelazin,galoperidol) hamda trankvilizatorlardan (seduksen, zlenium, relanium) tayinlanadi.

4) Неврастениянинг клиник кўринишида асосий ўринни астеник синдром, сержаҳллик билан бирга кучайган қўзғаувчанлик, ҳолдан тойиш, чарчашлик эгаллайди.

Неврастениянинг клиник кўринишида икки босқич фарқ қилинади: гиперстеник - кўпинча касаллик бошланишида кузатилади ва гипостеник. Уни бундай босқичларга бўлиш шартлидар, чунки касалликнинг ривожида ҳамма вақт ҳам босқичларни аниқлашга имкон бўлмайди. Неврознинг дастлабки гиперстеник фазаси тўла намоен бўлганда касалликнинг асосий белгилари қўзғалувчанлик ва таъсирчанлик, ўзини тутиб тура олмаслик, сабрсизлик, асабийлик, ички кучланишни сезиш, руҳий ва жисмоний чарчоқлик билан қушилиб, иш қобилиятини пасайтиради. Беморлар руҳиятига енгил шикаст етказувчи ҳолатлар учун жиддий, тез, ҳис-ҳаяжонли ва шиддатли реакция берадилар.
Абу Али Ибн Сино неврастениянинг бир қатор белгиларини келтиради: ортиқча таъсирчанлик, ўйноқи кайфият, уйқу ва иштаҳанинг йуқолиши.

5) Shilkim (yopishkok) holatlar nevrozi. Frantsuz ruhiyatchi olimi P. Jane tomonida 1903 yilda yopishqoq holatlar nevrozi "psihosteniya" nomi bilan mustakil kasallik sifatida tasvirlangan. Bu kasallikka tashvish, badgumonlik harakterli, ma'lum konstitutsional moyilligi bulgan odamlarda yuzaga keladi. Barcha nevrozlarga hos bulganidek, yopishqoq holatlar nevrozi ham ruhiy shikastalik ta'sirida paydo buladi. Yopishkok nevroz kurinishida turli-tuman va kup sonli yopishqoq holatlar ustun turadi. Kasallik holatlariga, kuprok namoyon bulishiga karab yopishkok fikrlar (absessiyalar), yopishkok kurkuvlar (fobiyalar) va yopishkok ta'sirotlar va kizikishlar (kompultsiya) bulishi mumkin. Nevroz klinikasida bu holatlar kupincha kushilib keladi.Barcha yopishkok holatlar uchun umumiy belgi shundan iboratki, bu holatlar bemorning hohishiga karshi paydo buladi va u soglom odamdan farkli ularok, bundan kutula olmaydi.

6) Истерик неврознинг клиник кўриниши турлича полиморф ва ўзгарувчандир. Бунда бўладиган руҳий бузилишлар ёрқинлиги, томошагўйлиги, жўрттага қилаётганлигини сезиб туриши, кўриниш учун қилаётганлиги билан фарқланиб туради ва инфантиллик билан боғлиқ бўлади. Бунинг турли-туманлиги таъсирга берилувчанлик ва ўз-ўзининг таъсирига берилиш билан боғлик ва бемор қайси касалликни билса, ўшанга ўхшаш аломатлар намоён қилиши билан тавсифланади.

Невроз клиник куринишини 3 гуруҳга бўлиш мумкин:
1) харакатли;
2) сенсор;
3) сомато-вегетатив.
Ҳаракат бузилишлари гиперкинез (титроқ, тортишиш, айрим аъзолар учиши, қалтираш), истерик тутканоқ, оёқ ва қўллар парези ва фалажи (шоллиги), астазия-абазия - ётган жойида фаол ва пассив ҳаракат қила олгани ҳолда туриб юра олмаслиги каби кўринишларда булади. Шунга ўхшаш органик узгаришлардан фарқ қилиб, истерик гиперкинезлар ва фалажлар руҳий шикастликдан кейин бошланади, купинча куриниши ўзгаради, ғайритабиий вазият ва бошқа истерик кўринишлар (томоғига тугунча тиқилиши), нутқининг бузилиши — мутизм кўриниши (истерик соқовлик), тутилиб қолиш, товушининг йуқолиб қолиши, ўзидан кетиб қолиш ҳолатлари бемор диққатини бошқа нарсага бурса ёки даволаш бошланса, бўшашади ёки вақтинча йуколади.

7) Суд, қисман суд-тиббий амалиётида ўткир ҳолатда психоген асосли истерик психоз (Крепелин буйича «қамоқ истерияси») пайдо бўлиши мумкин. Уларда онгнинг ғирашира бузилиши, бошдан кечирган нохуш кечинмалар асосида бошқариб бўлмайдиган намойишкорона ҳаракатлар бошланади. Улар куладилар, баъзан йиғлайдилар, баъзан танг ҳолатда қотиб қоладилар, булар қисқа вақтли қўзғолиш билан алмашинади ва қалтираш хуружига ўтади, галлюцинациялар кўпинча қўрқув ёки эшитув ҳолида бўлиб, руҳий жароҳат вазиятини акс эттиради.

Бу ҳолатларга мураккаб психопатологик псевдодеменция, Ганзер синдроми ва пуэрилизмлар киради.