17 мавзу Қўшимча маърузалар (мустақил тайёрланишда ёрдам учун)

Қишлоқ хўжалик фитопатологияси Сабзавот экинларининг касалликлари

• ПИЁЗБОШИ ФУЗАРИОЗ ЧИРИШИ
• Касалликни Fusarium oxysporum f. cepae замбуруғи қўзғатади. F. oxysporum замбуруғининг белгилари ва бошқа маълумотлар “Помидор касалликлари” маърузасида келтирилган. Бошпиёз ва саримсоқ далада ва омборхоналарда зарарланади.
• Ўсимликларнинг барглари сарғаяди ва тепасидан бошлаб чирийди (29 расм). Илдизларининг кўпчилиги ҳам чириб кетади. Пиёзбош ташқи белгиларсиз зарарланиши мумкин; уни бўйига кесилса, бўғзи ёки ички қатламларидан бир нечтаси юмшагани, баъзан қўнғир тус олгани, қатламлар орасида оч-пушти ёки оқ моғор пайдо бўлгани кўринади. Чириш одатда пиёзбошнинг тагидан (илдизи томонидан) бошланади. Қуруқ об-ҳаво шароитида зарарланган пиёзбош қаттиқ, қуруқ ва буришган бўлиб қолади (29 расм).

Қишлоқ хўжалик фитопатологияси Сабзавот экинларининг касалликлари

• 29 расм. Пиёзнинг боши ва баргларида фузариоз касаллигининг белгилари (қўзғатувчи Fusarium oxysporum f. sp. cepae).

Қишлоқ хўжалик фитопатологияси Сабзавот экинларининг касалликлари

• ПИЁЗБОШИ ФУЗАРИОЗ ЧИРИШИ
• Касаллик белгилари секин ривожланади ва кўпинча далада кўринмасдан, омборхонада намоён бўлади. Касаллик пиёзбошлар етилиш даврида юқори ҳаво ҳарорати кузатиладиган минтақаларда кенг тарқалган; касаллик ривожланиши учун мўътадил ҳарорат 28-32оС ни ташкил этади.
• Пиёз пашшаси, пиёз нематодаси, бошқа ҳашаротлар ва касалликлар таъсирида пайдо бўлган яралар, ўғит нотўғри қўлланганда ва ҳосилни йиғиб олиш пайтида етказилган жароҳатлар орқали замбуруғ пиёзбоши ва саримсоқ тўқималарига киради ва зарарлайди.

Қишлоқ хўжалик фитопатологияси Сабзавот экинларининг касалликлари

• ПИЁЗБОШИ ФУЗАРИОЗ ЧИРИШИ
• Патоген тупроқда, зарарланган пиёзбош ва ўсимлик қолдиқларида сақланади, экин ичида суғориш суви, шамол ва ёмғир, ҳашаротлар ва ўсимликларга ишлов бериш асбоб-ускуналари воситасида тарқалади. Баҳорда экилган саримсоқ кузда экилганига нисбатан камроқ зарарланади.
• Кураш чоралари. Қишда сақлаш учун соғлом пиёз ва саримсоқ бошларини танлаш; омборхоналарни дезинфекциялаш ва тавсия қилинган паст ҳароратни (–3... +1оС) таъминлаш; уруғларни экишдан олдин фунгицид билан дорилаш, қуритиш ва 50-60 соат давомида ивитиш; ўсув даврида ҳашаротлар билан курашиш; уруғ олиш учун экиладиган бошларни экишдан олдин самарали фунгицид билан дорилаш зарур.
• Фузариоз Ўзбекистонда саримсоқнинг энг кўп тарқалган касалликларидан биридир. Омборхонада сақланаётган пиёзбошларда ҳам учрайди.