17-ma’ruza. Kiberxavfsizlik

Kiberterrorizmning maqsadi

kompyuter tizimlarini buzish va shaxsiy va bank ma'lumotlari, 
harbiy va hukumat maxfiy ma'lumotlariga kirish; 

uskunalar va dasturiy ta'minotning ishdan chiqishi, shovqinlarni 
hosil qilish, elektr ta'minoti tarmoqlarining uzilishi;

kompyuter tizimlarini buzish, virus hujumlari, dasturiy 
zakladkalar orqali ma'lumotlarni o'g'irlash;

maxfiy ma'lumotlarning jamoat mulkiga tarqalishi; qo'lga olingan 
ommaviy axborot vositalari orqali dezinformatsiyani tarqatish;

aloqa kanallari ishida buzilish;

va boshqa shu kabilar.

---

Kiberterrorchilar ko‘zlangan maqsadlarga erishish uchun kompaniya
va tashkilotlarning kompyuter tizimlarini buzish uchun
qo‘llaniladigan maxsus dasturlardan foydalanadilar, kompaniya va
tashkilotlarning masofaviy serverlariga hujumlar uyushtiradilar.

---

Qo’yilgan maqsadga erishish uchun turli usullar
qo’llanilishi mumkin:

maxfiy ma'lumotlar, bank hisoblari va to'lov tizimlari rekvizitlari, 
shaxsiy ma'lumotlar bilan davlat va harbiy arxivlarga noqonuniy
kirish;

infratuzilma ob'ektlarini alohida komponentlarning ishdan
chiqishini va hayotni ta'minlash tizimlarining ishlashiga ta'sir
qilgan holda ularning ishini to'liq to’xtashini nazorat qilish;

har xil turdagi zararli dasturlarni joriy qilish orqali axborot, 
dasturiy ta'minot yoki texnik resurslarni o'g'irlash yoki yo'q qilish;

iqtisodiy yoki ijtimoiy-siyosiy vaziyatni beqarorlashtirishga olib 
kelishi mumkin bo'lgan hujumlarni amalga oshirish uchun yolg'on 
tahdidlar.

---

Kibertorririzm ob’yektlari
Davlatlar, xalqaro tashkilotlar, yirik korporatsiyalar va nisbatan kichik
kompaniyalar, siyosatchilar va boshqa taniqli shaxslar, shuningdek, tasodifiy
tanlangan odamlar onlayn terrorchilar tomonidan teng ravishda hujum qilishlari
mumkin. Kiberterrorchilar fuqarolik infratuzilmasi va harbiy ob'ektlarni
nishonga olishlari mumkin.
Ba'zi ekspertlar terroristik kiberhujumlarga eng ko'p duch keladiganlar sifatida
energetika va telekommunikatsiya tarmoqlari, havo harakatini boshqarish markazlari, 
moliya institutlari, mudofaa korxonalari va boshqa muhim ob'ektlarni keltirishadi. 
Hujumlar apparat, dasturiy ta'minot, tarmoq aloqasi protokollari, saqlangan ma'lumotlar, 
axborot texnologiyalari mutaxassislari va texnik xizmat ko'rsatuvchi xodimlarni
nishonga olishi mumkin.
Kiberterrorizm transchegaraviy xususiyatga ega bo‘lganligi sababli uning
ko‘rinishlari davlatlar o‘rtasidagi munosabatlarning yomonlashishiga, iqtisodiy va
diplomatik aloqalarni buzishiga, davlatlararo tashkilotlar faoliyatiga to‘sqinlik
qilishi mumkin. Bu xalqaro munosabatlarning shakllangan tizimini butunlay yo'q
qilishi, jamiyatda vahima keltirib chiqarishi va jismoniy jinoyatlarga qarshi
uyushgan tarzda tashkil etilishini qiyinlashtirishi mumkin.

---