22
Июнь
17
СОЯДА ОЛИБ БОРИЛГАН ИЛМИЙ ИЗЛАНИШЛАРДА ИННОВАцИОН
УСЛУБЛАР
Ташходжаева Гулноза Сайдамходжаевна
ТИКХММИ ассистенти
телефон: +998(94)603 87 83
tashxodzaevagulnoz@gmail.com
Аннотация: тадқиқотнинг.максади - географик.узок.булган.соя.тизмаси.ва.навларининг.
морфобиологик. ва. хўжалик. белгиларини. феногенетикасини. ўрганиш. ва. уларни. биринчи.
ва. иккинчи. бўғин. дурагайларида. морфохужалик. белгиларни. ирсийланиш. ва. узгарувчан-
лик.конуниятларини.урганиш,.хамда.келгусида.селекция.ишлари.учун.серхосил,.тезпишар.
янги.биотиблар.ажратиб.олиш.
Калит сузлар:.киёсий.урганиш,.ирсийланиш,.Тупроқ.структурасини.банитети,.кўк.мас-
са,.селекция.
Ўзбекистон. Республикаси. қишлоқ. ҳўжалигининг. муҳим. вазфаларидан. бири,. ахолини.
озиқ-овқат. махсулотларга. бўлган. талабини. тўлиқ. қондиришдан. иборатдир.. Бу. мақсадга.
эришишда.дон.ва.дуккакли-дон.экинларини.етиштириш.кўпайтириш,.уларни.хилма-хил-
лиги,.хосилдорлигини.ошириш,.сифатини.яхшилаш.жиддий.ахамият.касб.этади..
Сўнги.йилларда.такрорланаётган.сув.танқислиги,.озиқ-овқат.махсулотларига.жахон.бо-
зорида. нарх. навонинг. муттасил. ошиб. бораётгани,. ахолининг. озиқ-овқат. махсулотларига.
бўлган.талабини.янада.тўлиқроқ.қондириш,.айниқса.оқсил.ва.мой.танқислигини.бартараф.
қилиш,.республикада.озиқ-овқат.экинлари.махсулотларини.етиштириш.хажмларини.янада.
ошириш.хамда.уларнинг.турларини.кўпайтириш.пировард.натижада.қишлоқ.ахолиси.да-
ромадлари.ва.турмуш.даражасини.юксалтиришни.республика.хукумати.қишлоқ.хўжалиги.
йўлида.алоқадор.бўлган.олимларни.олдидаги.долзарб.масала.қилиб.қўймоқда.
Узбекистонда.соя.усимлиги.кенг.микёсида.экилиб.келинмаган,.унинг.генетикаси,.белги-
ларнинг.ирсийланиши.Ўзбекистонда.шароитда.биринчи.бор.ўрганилмоқда,.янги.иккинчи.
экин.учун.мос.тизмалар.олинди.
Тадқиқотнинг.вазифалари:
Тажрибада.ашё.сифатида.олинган.соя.навларни.киёсий.урганиш.ва.дурагайлар.олиш.
Олинган.дурагай.авлодларда.белгиларнинг.ирсийланишини.урганиш.ва.уларнинг.гене-
тик.асосини.хамда.генларни.узаро.таъсирини.аниклаш.
Дурагайларда. тез. пишарлиги,. хосилдорлиги,. 1000. та. дон. огирлиги,. бобининг. очилиб.
кетмаслик.даражасини.аниклаш.ва.янги.биотиплар.ажратиш..
Айрим.морфохўжалик.белгиларнинг.корреляциясини.ўрганиш.
Тупроқ. структурасини. банитетини. ўзгариши. -. сусайиши. сугориладиган. ерларимизда.
қисқа.ротацион.алмашлаб.экишда.дуккакли.дон.экинларидан.кенгроқ.фойдаланишни.та-
лаб. қилмоқда. ва. ундан. юқори. сифатли. дон. етиштириш. учун. интенсив. технологияларни.
амалда.жорий.қилишни.тақозо.қилмоқда..Шундай.технологиялардан.бири.суғориладиган.
майдонларда.кузда.экилган.бошоқли.дон.экинлардан.сўнг,.бўшаган.майдонларда.оқсил.ва.
мойга. бой. ўсимлик. соянинг. эртапишар. навларини. такрорий. экин. сифатида. фойдаланиб,.
дон. хосилдорлигини. кўпайтириш. хамда. унинг. илдиз. биологиясидан. фойдаланиб. тупроқ.
унумдорлигини.кўтаришда.асосий.омилларидан.деб.хисобласа.бўлади..
. Дехқончилик. нуқтаи. назаридан. қараганимизда. дуккакли. экинлар. ёрдамида. бир. йўла.
учта.вазифа.бажарилиши.мумкин:.
-.биринчидан,.дон.етиштиришни.кўпайтиришнинг.мухим.манбаи.бўлса;
-.иккинчидан,.дуккакли.соя.донида.55%.гачан.юқори.сифатли.оқсил,.30%.гачан.ёғ.мав-
жуд.бўлиб,.инсон.ва.чорвачиликни.юқори.тўйимли.озуқа.билан.таъминлаш.муаммосини.
амалий.хал.қилишга.имкон.беради.;
-. учинчидан,. илдиз. тузилиш. биологияси. тупроқ. унумдорлигини. ошириш. манбаи,.
142
Do'stlaringiz bilan baham: |