16-multidisciplinary online distance conference on "scientific and practical research in uzbekistan" part-14



Download 2,05 Mb.
Pdf ko'rish
bet120/169
Sana22.02.2022
Hajmi2,05 Mb.
#116428
1   ...   116   117   118   119   120   121   122   123   ...   169
Bog'liq
22.Biologiya yonalishi

22
Июнь
17
OROL DENGIZINING QURISHI OQIBATIDA BIOSFERAGA ZARARI
Urazbayeva Dilfuza Tayirovna 
Qoraqalpog‘iston Respublikasi Amudaryo tumani 
1-maktab Geografiya fani o‘qituvchisi
Telefon:+998(99) 680 36 06
O‘razbayeva Dilrabo Tayirovna 
Qoraqalpog‘iston Respublikasi Amudaryo tumani 
40-maktab Boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi
Telefon:+998(99) 318 94 04
Annotatsiya: Bugungi. kunda. tabiatga. antropogen. omillarinng. salbiy. ta’siri. tufayli. ko‘p.
joylarda.bioekologik.fojia.yuz.bermoqda..Ulardan.biri.Orol.dengizi.suvining.qurishidir..Dengiz.
suvining. chekinishi. natijasida. uning. o‘rnida. ulkan. qum-sho‘rxoqli. landshaftlar. majmuasidan.
iborat. tipik. cho‘l. tarkib. topdi.. Bu. cho‘l. O‘rta. Osiyo. hududida. yangidan. paydo. bo‘lgan. tabiiy.
rayon.–“Orolqum”,.deb.atala.boshlandi.
Kalit suzlar: Orol.dengizi,.amudaryo,.sirdaryo,.orolqum,.ekologiya,.cho‘l,.O‘rta.Osiyo.
2020-. yilda. Orol. dengizining. qurigan. qismida. yangidan. barpo. etilgan. o‘rmon. va. yaylov.
o‘simliklarining kasalliklariga monitoring o‘tkazilishi ko‘zda tutilgan va uning tarqalish 
darajasi,keltirilgan. zarari. o‘rganiladi.2021-yilda. Orol. dengizining. qurigan. qismida. yangidan.
barpo.etilgan.o‘rmon.va.yaylovlarga.mavsumiy.monitoringi.o‘tkaziladi.
Dengiz. suvi. haqidagi. eng. birinchi. va. eng. muhim. ma’lumot. bu,. dengiz. suvi. sho‘r. bo‘lgani.
uchun.uni.aslo.ichib.bo‘lmasligidir.
Orol. dengizi-. katta,. berk,. sho‘r. ko‘l.Ma’muriy. jihatdan. orol. dengizining. yarmidan. ko‘proq.
janubiy-g‘arbiy. qismi. O‘zbekiston(Qoraqalpog‘iston). shimoliy-sharqiy. qismi. Qozog‘iston.
hududida. joylashgan.. O‘tgan. asrning. 60. –yillarigacha,. Orol. dengizi. maydoni. orollari. bilan.
o‘rtacha.68,0.ming.km/kv.ni.tashkil.etgan.
Orol.dengizida.qadimdan.suv.sathi.goh.ko‘tarilib,.goh.pasayib.turgan..60-yillargacha,.yiliga.
Amudaryo. Orol. dengiziga. 38,6. km/kub,Sirdaryo. esa. 14,5. km/kub. suv. olib. borgan.. Atrofdan.
dengizga.yiliga.5,5.km/kub.yer.osti.suvlari.qo‘shilib.turgan.
Orol dengiz suvining sathi Amudaryo va Sirdaryo rejimi bilan bog‘liqligidan bu ikki daryo 
suvi.suvg‘orishga.qancha.ko‘p.sarflansa,.dengizda.suv.sathi.shuncha.kamaya.borgan..Ayniqsa,.
o‘tgan. asrning. 60-yillaridan. sug‘oriladigan. ekin. maydonlarining. kengaytirilishi. natijasida,.
dengizga. Amudaryo. va. Sirdaryodan. quyiladigan. suv. miqdori. yildan. yilga. kamaya. bordi..
Oqibatda,. dengizda. suv. sathi. jadal. ravishda. pasaya. boshladi.. Orol. dengizining. qurigan. tubida.
kuchli.shamollar.ta’sirida.ko‘tariladigan.qum.va.ko‘chkilar,.chang-to‘zonlar.uzunligi.400.km,.eni.
esa.40.km.bo‘lib,.radiusi.300.km.ni.tashkil.etgan..Tuzlarning.yer.yuzasida.yog‘ilishi.natijasida,.
paxtaning. hosildorligi. 5-15%. ga,. sholining. hosildorligi. esa. 3-6%. pasayib. ketgan.. Amudaryo.
va. Sirdaryo. qirg‘oqlarining. pasayishi. natijasida,. daryolarning. quyi. qismida. suv. toshqinlarini.
kamaytirib.yuboradi..Bu.o‘z.navbatida,.to‘qay.o‘simliklari.maydonlarining.qisqarishiga,.qurigan.
maydonlar.aholi.uchun.xavfli.kasalliklarni.tarqatuvchi.kemiruvchilar.to‘lib.bormoqda..
Cho‘llanish.va.sho‘rlanishning.tezlashuvi.oqibatida,.so‘nggi.yillarda.50.000.gektarga.yaqin.ekin.
maydoni.qishloq.xo‘jaligida.foydalanishga.yaroqsiz.bo‘lib.qoldi..Noqulay.ekologik.vaziyat.qishloq.
xo‘jalik.ekinlari.hosilini.va.chorva.mahsulotlarini.yetishtirishning.keskin.kamayishiga.olib.keldi..
Orol. dengizining. quriy. boshlashi. iqlimga.ham.ta’sir. ko‘rsatdi..Iqlim.yanada.kontinentallashib,.
qishqi. harorat. o‘rtacha. 2. gradusga. pasaydi,. yozgi. harorat. esa. 2. gradusga. ko‘tarildi.. Buning.
natijasida. sovuq. kunlar. erta. tushib,. ekinlarning. pishib. yetilishi. kechika. boshladi.. Orol. bo‘yi.
hududida.vujudga.kelgan.ekologik.tanglik.aholi.salomatligiga.ham.ta’sir.ko‘rsata.boshladi..Aholi.
o‘rtasida.yurak-qon.tomir,.oshqozon-ichak,.nafas.olish.organlari.kasalliklari.ko‘paydi..Hududda.
kamqonlik.kasalligi.60-yillarga.nisbatan,.deyarli.20.marta.oshganligi.kuzatilgan..Ekologik.tanglik.
Orol.bo‘yi.tabiati.o‘simliklar.va.hayvonlar.dunyosiga.ham.katta.ziyon.yetkazdi..Shuning.uchun.


124

Download 2,05 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   116   117   118   119   120   121   122   123   ...   169




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish