1
library.ziyonet.uz
2
lex.uz
299
10
БЎлаЖак инФорМаТика ЎҚиТУвЧиларининг касБиЙ
коМПеТенТлигини оШириШ саМарадорлиги
Тўраев Рўзибой
Низомий номидаги ТДПУ Термиз филиали ўқитувчиси
Телефон:+998975340320
turayev.ruziboy@bk.ru
Яриева Шахноза
Низомий номидаги ТДПУ Термиз филиали талабаси
Аннотация:
.Мақолада.таълимда.ўзгаришлар,.компетенция.тушунчаси,.информати
-
ка.ўқитувчиси.учун.фан.ўқитилишини.таъминлайдиган.турли.хил.фанлар.ва.келажак
-
да.информатика.ўқитувчисининг.ўзига.хос.касбий.компетенцияларини.шакллантириш.
тўғрисида.маълумот.берилган.
Калит сўз:
Компетентлик,.информатика.ўқитувчиси,.касбий.маҳорат,.мактаб.
Ҳозирги. кунда. жамиятимизда. содир. бўлаётган. туб. ўзгаришлар,. ахборотлашган.
жамиятга. босқичма-босқич. ўтиш. борасидаги. амалий. ҳаракатлар. ва. жахон. таълим.
тизимига.интеграцияланиш.буйича.олиб.борилаётган.кенг.ислохотлар.таълим.жараёнида.
замонавий.ахборот.ва.ком-.муникацион.технологияларни.кенг.жорий. этишни. тақозо.
этмоқда.
Ўзбекистон.Республикаси.президенти.Ш.М..Мирзиёевнинг.2017.йил.7.февралдаги.
Фармони. билан. тасдиқланган. 2017-2021. йилларда. Ўзбекистан. Республикаси.
ривожланишининг. бешта. устувор. йўналиши. бўйича. Ҳаракатлар. стратегиясида.
мамлакатимизни. барча. соҳалар. бўйича. янада. ривожланишини. таъминлаш,. ҳудудий.
-. демократик. жамият. қуриш. бўйича. бажарилиши. лозим. бўлган. асосий. вазифалар.
белгилаб.берилган.
2017. йил. 30. июньдаги. “Республикада. ахборот. технологиялари. соҳасини.
ривожлантириш.учун.шарт-шароитларни.тубдан.яхшилаш.чора-тадбирлари.тўғрисида”.
ги.пФ-5099-сонли.Ўзбекистон.Республикаси.президенти.фармонлари.қабул.қилинган..
Ушбу. фармонларнинг. ижросини. таъминлаш. ва. уларни. таълим. соҳасига. жорий.
қилиш. бўйича. амалий. ислоҳотлар. амалга. оширилмоқда.. Жумладан. ҳалқ. таълимини.
2030. йилгача. ривожлантириш. консепциясига. кўра:. мавжуд. дарслик. ва. ўқув-услубий.
адабиётларни. электрон. кўринишга. ўтказиш;. ахборот-коммуникация. технологиялари.
ривожланишининг.замонавий.тенденцияларини.ҳисобга.олган.ҳолда.таълим.жараёнида.
компьютерлаштириш. даражасини. кўтариш;. таълимда. мультимедиа. маҳсулотларини.
ишлаб.чиқиш.ва.уларни.қўллаш.жараёнини.тизимли.ташкил.этиш.чораларини.кўриш;.
алоҳида.этибор.қаратилган
10
.
Ҳозирги. вақтда. Ўзбекистон. Республикасининг. таълим. тизими. ҳаётнинг. турли.
соҳаларида. шахснинг. асосий. компетенцияларини. шакллантириш. устуворлигини.
тасдиқлаган. Болония. келишувини. амалга. оширишга. қаратилган.. Шундай. қилиб,.
«малака». тушунчасидан. «компетенция». тушунчасига. ўтиш. кузатилиши. мумкин. ва.
10
. .2019.йил.29.апрельдаги.«Ўзбекистон.республикаси.халқ.таълими.тизимини.2030.йил
-
гача.ривожлантириш.концепциясини.тасдиқлаш.тўғрисида”.ги.Ўзбекистон.Республикаси.пре
-
зидентининг.пФ-5712-сонли.фармони.
300
10
олий. маълумотли. битирувчининг. шахсий. хусусиятларини. компетенцияга. асосланган.
ёндашув.нуқтаи.назаридан.тавсифлаш.ва.ушбу.фазилатларни.шакллантириш.йўлларини.
аниқлаш.зарурияти.тобора.муҳим.аҳамият.касб.этмоқда.
Компетенцияларга.асосланган.ёндашув.мақсадларга.устувор.йўналиш.ҳисобланади.
-. таълим. йўналишлари:. ўқиш. қобилияти,. ўз. тақдирини. ўзи. белгилаш. (ўз. тақдирини.
ўзи. белгилаш),. ўзини. намоён. қилиш,. ижтимоийлашиш. ва. шахсни. ривожлантириш..
Ушбу.мақсадларга.эришиш.воситаси.сифатида.мутлақо.янги.мета-таълим.тузилмалари.
мавжуд:.компетентсия,.компетентсия.ва.сифат.
Компетенциялар. тушунчалар,. принциплар,. маъно. берадиган. қоидалар. шаклида.
тақдим.этилган.назарий.ва.эмпирик.билимларнинг.мазмунли.умумлашмаси.
Умумлаштиришнинг. назарий. даражасидаги. компетенциялар. воқелик. объектлари.
ва. ҳодисаларининг. ички. муносабатлари. ва. муносабатларини. акс. эттиради,. уларнинг.
конкретлашуви.тушунчалар,.қонунлар,.тамойилларда.намоён.бўлади.
Компетенциянинг.энг.умумий.шаклида.уни.умумлаштирилган.билимларнинг.яхлит.
ва.тизимли.тўплами.сифатида.аниқлаш.мумкин.[1].
Информатика. ўқитувчиси. компетенцияни. шакллантириш. масалалари. В.. Н..
Введенский,.О..Л..Кириллова,.Н..В..Залесова,.Т..В..Добудко,.Э..И..Кузнетсова,.М..п..
Лапчик,. А.. В.. рус. олимлари. асарларида. кўриб. чиқилган.. Могилев,. М.В.Шведский,.
Э.К.Хеннер.ва.бошқа.муаллифлар,.информатика.ўқитувчиси.фан.ўқитувчиси.сифатида.
касбий.маҳоратини.оширишга.асосий.эътибор.қаратилган.
Бугунги.кунда.мактаб.амалиёти.IT.ўқитувчисидан.телекоммуникация.технологиялари,.
мултимедиа.ва.гипермедиа,.нашриёт.тизимлари,.объектга.йўналтирилган.дастурлаш,.
веб.дастурлаш.каби.соҳаларда.кенг.билимларга.эга.бўлишни.талаб.қилади..Умумтаълим.
мактабларида. компютер. технологияларининг. замонавий. ютуқларини. қўллаш. бўйича.
адабиётларда.мавжуд.бўлган.маълумотлар.таҳлили.шуни.кўрсатдики,.мактаб.ўқитувчиси.
олдида.турган.муаммоларни.муваффақиятли.ҳал.қилиш.учун.унга.қуйидагиларга.имкон.
берадиган.билим.ва.кўникмалар.зарур:
Глобал.ва.илмий-маърифий.компютер.тармоқларидан.фойдаланиш;
Ўқувчилар. билан. биргаликда. замонавий. дастурлаш. ютуқларига. асосланган. (ги
-
перматнли. ва. мултимедиа. технологиялари). ўқув. жараёнида. фойдаланиш. учун.
мўлжалланган.дастурий.воситаларни.яратиш;
Ўқувчиларнинг. мактабдан. ташқари. машғулотларида. ахборот. технологияларидан.
фойдаланиш.бўйича.индивидуал,.гуруҳли.ва.жамоавий.тадбирларни.ташкил.қилиш;
Ўқувчилар. билан. биргаликда. веб. дастурлашнинг. энг. сўнгги. ютуқларидан. (гипер
-
матн. ва. мултимедиа. технологиялари). фойдаланган. ҳолда. мактабни. бошқариш. учун.
дастурий.таъминот.яратиш;
Турли.хил.мақсадлар.учун.компютерларни.ёзиш.тизимларидан.фойдаланиш:.девор.
газеталарини.тайёрлаш,.ўқув.материалларининг.дизайни.ва.бошқалар.
Информатика. ўқитувчисининг. касбий. маҳоратига. кўра. биз. ўқитувчининг. шахсий.
хусусиятларини.тушунамиз,.бу.педагогик.фаолиятнинг.назарий,.амалий.ва.мотивацион.
таркибий.қисмларини.шакллантиришни.ўз.ичига.олади.ва.педагогик.ва.фан.вазифаларини.
ҳал. қилиш. самарадорлиги. билан. баҳоланади.. Информатика. ўқитувчисининг. касбий.
компетенциялари.қуйидагилардан.иборат:.асосий.компетенциялар.(қиймат-семантик,.
умумий.маданий,.ижтимоий.ва.меҳнат,.ахборот,.коммуникатив,.ўз-ўзини.тарбиялаш);.
педагогик. компетенциялар. (технологик,. когнитив,. психологик,. тартибга. солиш,.
тадқиқот,. услубий,. бошқарув);. фан. компетенциялари. (фойдаланувчи,. ахборот-тизим,.
301
10
техник,.дастурлаш,.мултимедиа.соҳасидаги.компетенциялар)[2].
Эътибор. беринг,. фаннинг. компетенциялари. таркибий. аҳамиятга. эга.. Масалан,.
дастурлаш. компетенциясига. алгоритмик,. мантиқий,. тармоқ,. объектга. йўналтирилган.
ва. маълумотлар. базасини. бошқариш. тизимлари. соҳасидаги. компетенциялар. киради..
Шуни. таъкидлаш. керакки,. нафақат. битта,. балки. бир. неча. фанлар. цикллари. орқали.
шаклланадиган. юқори. ихтисослашган. компетенцияларни. шакллантириш. уларни.
бошқариш.ва.баҳолашни.қийинлаштиради..Шу.сабабли,.компетенцияларга.асосланган.
ёндашув. доирасида. унинг. энг. муҳим. хусусиятларидан. бирини. -. индивидуал.
компетенцияларни. шакллантириш. ва. ривожлантиришнинг. фанлараро. мавзусини.
ҳисобга.олиш.керак,.чунки.баъзи.бир.компетенциялар.тоифалари.мазмун.жиҳатидан.
кенг.ва.ўзаро.боғлиқ.фанлар.циклидан.фойдаланиб.узоқ.вақт.давомида.шаклланишини.
англатади.. Уларни. яратиш. ва. кузатиш. жараёнини. тизимлаштириш. зарурати. равшан..
Шунинг. учун. компетенцияларни. шакллантириш. уларни. шакллантирадиган. фанлар.
призмасидан.кўриб.чиқилиши.керак.
Юқоридагилардан. келиб. чиқиб. айтиш. мумкинки,. информатика. ўқитувчиси. учун.
фан. ўқитилишини. таъминлайдиган. турли. хил. фанлар. ва. келажакда. информатика.
ўқитувчисининг.ўзига.хос.касбий.компетенцияларини.шакллантиришда.уларнинг.ҳар.
бирининг. ҳиссасини. аниқлашга. ёндашувлар.мавжуд. эмас.. Ушбу. қарама-қаршиликни.
йўқ.қилиш.зарурати.мавзунинг.долзарблигини.кўрсатади.
Шунинг.учун.бизнинг.мақсади.бўлажак.информатика.ўқитувчилари.ўртасида.касбий.
компетенцияларни.шакллантириш.учун.фанлараро.услубий.тизимни.ишлаб.чиқишдир.
Фойдаланиладиган.адабиётлар:
1..Э.Ф.Зеер..Компотентностный.подход.к.образованию..Образование.и.наука.2005.
2.. п.В.Никитин.. Междисциплинарная. методическая. система. формирования. про
-
фессиональной. компетентности. у. будущих. учителей. информатики.. Вестник. ЧГпУ.
2010.
302
Do'stlaringiz bilan baham: |