16-multidisciplinary online distance conference on "scientific and practical research in uzbekistan" part-14

10
BOSHLANG‘ICH SINFLARDA CHET TILI VA UNI O‘QITISH METODIKASINI 
YARATISH USULLARI
Zaripova Ra‘no
Sirdaryo viloyati Guliston shahri 
5-umumta‘lim maktabi rus tili va dabiyoti o‘qituvchisi
Tel:[phone]
Annotatsiya: 
Ushbu. maqola. jahon. standartlariga. asoslangan. holda. chet. tilini. o‘qitish.
metodikasini.o‘rganishdan.iborat.
Kalit so‘zlar:
.Boshlang‘ich.ta‘lim,.mantiqiy.fikrlash,.muloqot,.chet.tili,.madaniyat,.darslik,.
foiz,.dars,.o‘quv.dasturi.
Boshlang‘ich. ta’limning. asosiy. maqsadi. bolaning. o‘qishga. bo‘lgan. ijobiy. munosabati,.
o‘qish. savodxonligi,. turli. ma’lumotlar. bilan. ishlash. va. asosiy. amallarni. bilish. va. ularni.
kundalik.hayotda.qo‘llay.olish,.mantiqiy.va.ijodiy.fikrlash,.o‘z-o‘zini.boshqarish,.jamoada.
o‘zini tuta bilish, yozma va og‘zaki muloqot madaniyati qoidalarini egallash, ta’limiy 
faoliyatni tashkil etish kabi ko‘nikmalarini shakllantirishdan iborat bo‘lgan bo‘lsa, muhtaram 
Prezidentimizning 2012- yil 10- dekabrda qabul qilingan «Chet tillarni o‘rganish tizimini 
yanada. takomillashtirish. chora-tadbirlari. to‘g‘risida»gi. qaroriga. ko‘ra,. ushbu. maqsadlar.
qatoriga.bolajonlarga.1-.sinfdan.boshlab.chet.tilini.o‘rgatish.vazifasi.ham.qo‘shildi..Uch.yarim.
million.nafardan.ziyod.o‘quvchi.chet.tillarni.jahon.ta’lim.standartlari.asosida.o‘zlashtirishga.
kirishdi.. Respublikamizning. chekka. tuman. va. ovullaridagi. maktablarda. ham. zamonaviy.
fan.kabinetlari.tashkil.etilib,.barcha.zarur.o‘quv.jihozlari,.ko‘rgazmali.qurollar,.mukammal.
o‘quv-metodik. majmualar. bilan. ta’minlanmoqda.. Hozirda1-. sinfda. o‘qiyotgan. bolalarimiz.
o‘yin¬lar,.qo‘shiqlar.orqali.ingliz.tilidagi.100dan.ortiq.so‘zni.bilib.olgan.bo‘lsalar,.2-.sinf.
o‘quvchilari bu tilda o‘qish va yozishni o‘rganib, 250ga yaqin so‘zni muloqotda ishlatish 
ko‘nikmasiga.ega.bo‘ldilar..2015-.yil.yanvar—mart.oylarida.islohotlarning.davomi.sifatida.
o‘quv.dasturi.asosida.yaratilgan.3-.sinf.chet.tili.darslik.majmualari,.jumladan,.ingliz.tilidan.
«Kids’.English-3».darslik.majmuasi.76ta.maktabda,.nemis.tilidan.«Deutsch.macht.spab-3».va.
fransuz.tilidan.«Hirondelle-3».darslik.majmualari.28ta.maktabda.aprobatsiyadan.o‘tkazilib,.
eksperi¬men¬tator. o‘qituvchilar. va. chet. ellik. ekspertlar. fikrlari. asosida. takomillashtirilib,.
yangi. o‘quv. yili. oldidan. 593000. nusxada. chop. etilib,. maktablarga. yetkaziladi.. Chet. tili.
o‘qituvchisi darslarni to‘laqonli o‘tishi uchun maktabda, sinfda barcha zarur shart-sharoitlar 
bo‘lishi.kerak..Chiroyli.va.qulay.mebel.jihozlari.bilan.bir.qatorda,.chet.tillarnio‘rganishni.
tashkil.etishning.muhim.omillaridan.biri.—.sinflarni.ilg‘or.axborot.va.mediatexnologiyalar.
bilan.ta’min¬lash.hamda.ulardan.foydalanishga.qaratilgan..O‘zbekiston.Respublikasi.Vazirlar.
Mahkamasining. 2013-. yil. 27-. maydagi. 143-. sonli. qarori. ijrosini. ta’minlash. maqsadida.
2013—2014-.yillarda.umumta’lim.maktablarining.1-4-.sinf.chet.tili.kabinetlari.uchun.jami.
6650.sinf.to‘plam.(2013-.yil.2457.to‘plam,.2014-.yilda.4193.to‘plam).16,3.mlrd..so‘mlik.
texnik. vositalar. (noutbuk,. proyektor,. ovoz. kuchaytirgich,. sichqoncha,.TV-tyuner,. markerli.
doska.va.boshqa).va.17222ta.sinf.to‘plam.o‘quv.ko‘rgazmali.qurollari.(rasmlar,.mulyajlar,.
lug‘atlar,.adabiyotlar).hamda.shuncha.miqdorda.DVD-pleyer.magnitolalar.bilan.ta’minlandi..
Joriy.yilda.ham.umumta’lim.maktablarining.1—4-.sinf.chet.tillari.kabinetlari.uchun.5286ta.
sinf.to‘plam.texnik.vositalar.(noutbuk,.proyektor,.ovoz.kuchaytirgich,.sichqoncha,.TV-tyuner,.
markerli.doska.va.boshqa).xarid.qilinishi.rejalashtirilgan..Qarorda.umumta’lim.maktablarini.

---

127
10
malakali chet tili o‘qituvchilari bilan ta’minlash, chuqur bilimga ega kadrlarni tayyorlash 
masalasiga. ham. alohida. urg‘u. berilgan.. Bugungi. kunda. umum¬ta’lim. maktablarida. jami.
27342.nafar.chet.tili.o‘qituvchisi.faoliyat.yuritmoqda..Ulardan.21611.nafari.(77,3.foizi).ingliz.
tili,. 3324. nafari. (13,3. foizi). nemistili,2302nafari. (8,9. foizi). fransuz. tili. va. 105. nafari. (0,4.
foiz).boshqa.chet.tillar.o‘qituvchilaridir..Biroq.barcha.maktablarimiz.bilim,.tajriba.va.mahorat.
bobida.yetuk.mutaxassis-o‘qituvchilar.bilan.to‘liq.ta’minlandi,.deya.olmaymiz..2013—2014-.
o‘quv.yilida.chet.tili.o‘qituvchilariga.bo‘lgan.ehtiyojning.(3970.stavka).qariyb.40.foizi.(1429.
stavka).oliy.ta’lim.muassasalari.bitiruvchilari,.qolgan.qismi.esa.faoliyatdagi.o‘qituvchilarning.
pedagogik.yuklamasini.1,5.stavkagacha.oshirish.hisobidan.qoplangan.edi..Shu.o‘quv.yilida.
jami. 47ta. uzoq. tuman. va. qishloq. aholi. punktlarida. chet. tillar. o‘qituvchilari. ixtisosligi.
bo‘yicha yetishmaydigan kadrlarni tayyorlash maqsadida oliy ta’lim muassasalariga 255 nafar 
abituriyent.imtiyozli.qabul.qilindi..2014—2015-.o‘quv.yili.uchun.esa.chet.tili.o‘qituvchilariga.
ehtiyoj.yuqori.bo‘lgan.maktablar.uchun.respublika.bo‘yicha.586877.nafar.o‘quvchi.1-.sinfga.
kelishi.munosabati.bilan.chet.tili.o‘qituvchilariga.qo‘shimcha.ehtiyoj.jami.1.stavka.hisobida.
2915.stavkani.tashkil.etdi..Shundan.977.stavkasi.dars.soatlarini.1.va.1,5.stav¬kaga.oshirish.
hisobidan,.qolgani.1938.nafar.ishga.qabul.qilingan.yosh.mutaxassislar.hisobidan.qoplandi..50ta.
chekka tumandan kelib, oliy ta’lim muassasalariga kirish imtihonlarini topshirib, minimaldan 
yuqori.ball.to‘plagan.abituriyentlardan.200.nafariga.imtiyozlar.yaratildi..2015-2016-.o‘quv.
yilida.chet.tillarni.o‘qitish.3-.sinflarda.davom.ettirilishi.munosabati.bilan.taxminan.2500ta.
shtat.birligiga.qo‘shimcha.ehtiyoj.yuzaga.kelishi.mumkin..Ushbu.ehtiyojni.460.nafar.shtatda.
amalda ishlab turgan o‘qituvchilarning dars soatlarini 1 va 1,5 stavkagacha oshirish, 240 nafar 
fransuz va nemis tili o‘qituvchilarini qayta tayyorlash va 1800 nafar bitiruvchini ishga qabul 
qilish.hisobidan.qoplash.ko‘zda.tutil¬moqda..Shuningdek,.2019—2020-yilargacha.chet.tili.
o‘qituvchilariga.ehtiyojni.qoplash.rejasi.tuzildi..Boshlang‘ich.sinf.o‘qituvchisida.yosh.bolalar.
bilan.ishlash.tajribasi,.o‘qitish.metodikasi.bor,.lekin.chet.tilini.bilmaydi,.yuqori.sinflarda.dars.
berayotgan chet tili o‘qituvchisi esa tilni biladi, lekin boshlang‘ich sinf o‘quvchilariga dars 
o‘ta.olish.ko‘nikmasiga.ega.emas..Mazkur.holatga.nisbatan.Buyuk.Britaniyalik.ekspert.Uendi.
Arnold.tomonidan.O‘zbekistondagi.boshlan¬g‘ich.sinf.o‘qituvchilariga.chet.tilini.o‘rgatib,.
darsga.qo‘yish.taklifi.berildi..Va.bu.taklif.rejaga.kiritildi.
foydalanilgan adabiyotlar
1..http://ziyo.net/
2..Chet.tilini.o‘titish.metodikasi.2007.”Fan.va.texnologiya”.nashriyoti
3..Boshlang‘ich.sinflar.psixologiyasi.2015.”Sharq”.nashriyoti

---

128