|
10
БоШланҒиЧ ТаЪлиМ ТиЗиМида инТерФаол МеТодлардан
ФоЙдаланиШнинг аФЗалликлари
Маматқулова Дилфуза Соатмуратовна
Бандихон тумани 2-ўрта мактаб бошланғич синф ўқитувчиси
Телефон:+998937967574
normurodov.oibek@mail.ru
Бозорова Хабиба Абдухоликовна
Бандихон тумани 2-ўрта мактаб бошланғич синф ўқитувчиси
Телефон:+998937967574
normurodov.oibek@mail.ru
Аннотация:
.Ушбу.мақолада.бошланғич.таълим.тизимида.интерфаол.методлардан.
фойдаланган.ҳолда.дарс.ўтишнинг.афзалликлари.ҳақида.сўз.юритилади..Ҳозирги.таъ
-
лим.тизимида.янги.таълим.технологиялари.ва.ноанъанавий.методлардан.фойдаланиб.
дарсларни.ташкил.қилиш.талаб.этилаётган.бир.вақтда,.ушбу.танланган.мавзу.долзарб.
ва.муҳим.ҳисобланади.
Калит сўзлар:
ўқитувчи,. ўқувчи,. интерфаол. методлар,. таълим,. бошланғич. синф,.
технология,.билим,.психология.
Бошланғич.таълим.барча.таълимнинг.асосий.пойдевори.ҳисобланади..Унинг.асосий.
вазифаси.боланинг.ўқишга.бўлган.ижобий.муносабатини,.бугунги.кунда.энг.зарур.бўлган.
ўқиш. саводхонлиги,. турли. маълумотлар. билан. ишлаш,. асосий. математик. амалларни.
билиш.ва.уларни.кундалик.ҳаётда.қўллай.олиш,.мантиқий.ва.ижодий.фикрлаш,.ўз-ўзини.
бошқариш,.жамоада.ўзини.тута.билиш,.ёзма.ва.оғзаки.мулоқот.маданияти.қоидаларини.
эгаллаш,. таълимий. фаолиятни. ташкил. этиш. каби. кўникмаларни. шакллантиришдан.
иборат.
Ўзбекистон.Республикасининг.биринчи.президенти.И.А.Каримов.ўзининг.“Баркамол.
авлод. орзуси”. асарида. шундай. ёзади:. “Инсоннинг. тафаккури,. ақлий. салоҳияти.
ижтимоий. бойлик. ҳисобланади.. Улар. ҳар. қандай. жамиятнинг. ижтимоий-иқтисодий.
тараққиётини.белгилайди..Шундай.фарзандларимиз.борки,.улар.умумий.ўрта.таълим.
жараёнида. маълум. йўналиш. бўйича. ўзларининг. иқтидорларини,. истеъдодларини.
намоён.этадилар..Бу.бойликдан.оқилона.фойдаланиш,.уни.тўғри.йўналтириш.лозим”.
[1].
Ҳозирги.кунда.таълим.жараёнида.инновацион.технологиялар,.педагогик.ва.ахборот-
коммуникация. технологияларини. ўқув. жараёнида. кенг. қўллашга. бўлган. қизиқиш,.
эътибор.кундан.-.кунга.кучайиб.бормоқда..Бунинг.асосий.сабабларидан.бири.анъанавий.
таълимда.ўқувчиларга.фақат.тайёр.билимларни.эгаллашга.ўргатилган.бўлса,.бошланғич.
таълимда.замонавий.технологиялар.уларнинг.эгаллаётган.билимларини.ўзлари.қидириб.
топишларига,.мустақил.ўрганиб,.таҳлил.қилишларига,.ҳатто.хулосаларни.ҳам.ўзлари.
келтириб. чиқаришларига. ўргатади.. Ўқитувчи. бу. жараёнда. шахснинг. ривожланиши,.
шаклланиши,. билим. олиши. ва. тарбияланишига. шароит. яратади.. Бошланғич. синф.
ўқитувчисининг. касбий. салоҳияти. ва. маълумот. даражаси,. болалар. психологияси,.
ҳозирги. замон. бошланғич. таълим. методикасини. билиши. ҳамда. ўқитувчи. тинмай.
ўз. устида. мустақил. ишлаши. фандаги. барча. янгиликлардан. хабардор. бўлиши. илғор.
методикаларга. эга. бўлган. тажрибали. методист-ўқитувчилар. билан. ўз. тажрибалари.
224
10
тўғрисида.ўртоқлаша.олиши,.самарали.ўқитиш.методикаларини.намойиш.эта.олиши.
лозим.
Таълим.самарадорлигини.ошириш,.давлат.таълим.стандартларининг.бажарилишини.
таъминлаш,. таълимнинг. сифат. кўрсаткичини. кафолатлашда. замонавий. педагогик.
технология. ҳал. қилувчи. омиллардан. бўлиб. бормоқда.. педагогик. технологияни.
ўқув. жараёнида. қўллаш. жаҳон. амалиётида. кенг. тарқалмоқда.. Зеро,. ўқув. жараёнини.
демократлаштириш,. келишувчанлик. асосида. ташкил. қилишда. ҳамкорлик,.
ҳамижодкорлик.ривож.топмокда..Булар.ўқувчининг.ўқув.меҳнатини.амалга.оширишида.
ҳаракатлантирувчи.куч.бўлиб.хизмат.қилади..Ўқувчи.ва.ўқитувчини.доимий.изланишга,.
узлуксиз. ўз. устида. ишлашга. ундайди.. Бу,. ўз. навбатида,. таълимда. самарадорликни.
таъминлайди.[2].
Интерфаол.усуллардаги.дарслар.ўқувчини.ижодий.фикрлашга,.олинган.ахборотларни.
фаолликда. ҳал. этишга,. фикрни. эркин. баён. этишга. ташаббускорликка,. гуруҳларда.
масалалар.ечимини.топишга,.хамкорликда.иш.юритишга,.фикрни.ёзма.равишда.баён.
этишга.чорлайди..Интерфаол.методларда.иш.юритиш,.анъанавий.усуллардан.воз.кечиш.
дегани.эмас..Балки.мазмунни.ўзаро.фаолликда.ҳал.эта.олиш.демакдир.
Ўқитувчиларнинг. юқори. касбий. тайёргарликка,. педагогик. маҳоратга,. юксак.
маънавий-аҳлоқий. фазилатларга,. чуқур. билимларга. эга. бўлиши,. таълим-тарбия.
ишларида. замонавий. педагогик. технологиялардан. ўқув. жараёнида. фойдаланиш.
ҳозирги. замон. давр. талаби. ҳисобланади.. Ҳозирда. таълим. муассасаларида. таълим-
тарбия.самарадорлигини.ошириш.учун.фанларни.ўқитишнинг.энг.самарали.замонавий.
педагогик.технологияларини.пухта.билиш.ва.янгиликларни.мунтазам.кузатиб.бориш.
талаб.қилинади.[3]..
Интерфаол.усулларни.қўллаш.натижасида.ўқувчиларнинг.мустақил.ўқиш,.фикрлаш,.
таҳлил. қилиш,. хулосалар. чиқариш,. ўз. фикрини. баён. қилиш,. уни. асослаган. ҳолатда.
ҳимоя. қила. билиш,. соғлом. рақобат,. баҳс. олиб. бориш. кўникмалари. шаклланиб,.
ривожланиб. боради.. Бунда. ўқитувчининг. асосий. вазифаси. ўқувчилар. олдида. юзага.
келган.муаммонинг.ечимини.биргаликда.излашни.ташкил.этиш.билан.бирга.таълим.
жараёнини.бошқаришда.педагогик.маҳоратини.ва.қобилиятини.ривожлантириб.бориши.
ҳам.талаб.этилади.[4].
Синфдаги.барча.ўқувчиларнинг.ўз.қобилятлари.даражасида.албатта.ўзлаштиришлари.
кафолатланади..Бунда.ўқувчининг.ўзлаштирганлиги.олган.билимларни.ҳаётда,.амалий.
фаолиятда.фойдалана.олиш.кўникма.ва.малакалари.билан.белгиланади..
Интерфаол.асосда.дарс.жараёнини.ташкил.этилганда:.
1..Ўқувчининг.ўзаро.фаоллиги.ошади,.хамкор,.ижодкорликда.ишлаш.кўникмалари.
шаклланади..
2..Ўқув.режа,.дастур,.дарслик,.стандарт.меъёр,.қўлланмалар.мавзу.мазмуни.билан.
ишлаш.малакалари.шаклланади..
3.. Таълим. мазмунини,. матнни. мустақил. мутолаа. қилиш,. ишлаш,. ўзлаштириш.
кундалик.шахсий.ишларига.айланади..
4..Ўқувчи.эркин.фикр.билдириш,.ўз.фикрини.ҳимоя.қилиш,.исботлай.олиш,.тасдиқлай.
олишга.одатланади..
5.. Энг. муҳими,. ўқув. жараёнида. дидактик. мотивлар. вужудга. келади.. Яъни.
ўқувчининг. эхтиёж,. хоҳиш,. истаги. қондирилади.. Ўқув-билув. жараёнида. ўқувчининг.
манфаатдорлиги. ошади.. Бу. холат. ўқувчини. ўқув. мақсадларига. эришишда. юқори.
босқичга. кўтаради.. Ўқитиш. мазмуни. яхши. ўзлаштиришга. олиб. келади.. Ўз. вақтида.
225
10
ўқувчи-ўқитувчи-ўқувчилар.орасида.таълимий.алоқалар.ўрнатилади..Ўқитиш.усуллари.
таълим.жараёнида.турли.хил.кўринишларда.кечади.(якка,.жуфт,.гуруҳ,.катта.гуруҳлар)..
Ўқув. жараёни. ўқув. эхтиёжини. қондириш. билан. юқори. мотивaцияга. эга. бўлади..
Ўзаро.ахборот.бериш,.олиш,.қайта.ишлаш.орқали.ўқув.материали.яхши.эсда.қолади..
Ўқувчида.ўзаро.мулоқотга.киришиш,.фикр.билдириш,.фикр.алмашиниш.кўникмалари.
шаклланади..Ўқувчи.жараёнида-ўқувчининг.ўз-ўзига.баҳо.бериши,.танқидий.қараши.
ривожланади..Ўқувчи.учун.дарс.қизиқарли.ўқитилаётган.предмет.мазмунига.айланади,.
ўқиш.жараёнига.ижодий.ёндашув,.ижобий.фикр.намоён.бўлади..Ҳар.бир.ўқувчини.ўзи.
мустақил.фикр.юрита.олишга,.изланишга,.мушоҳада.қилишга.олиб.келади..Интерфаол.
усулда. ўтилган. дарсларда. ўқувчи. фақат. таълим. мазмунини. ўзлаштирибгина. қолмай,.
балки.ўзининг.танқидий.ва.мантиқий.фикрлашини.ҳам.ривожлантиради.
Фойдаланилган.адабиётлар.рўйхати:
1..И.А.Каримов.“Баркамол.авлод.орзуси”..Т..“Маънавият”.1999..51.–.бет
2.. Ж.Ғ.Йўлдошева,. С.А.Усмонов. “педагогик. технология. асослари”. Т.. “Ўқитувчи”.
2004..3.–.бет
3.. Р.А.Мавлонова,. М.Арабова,. Ғ.Салохитдинова. “педагогик. технология”.. Т..
Ўзбекистон.Фанлар.академияси,.“Фан”.2008..18.–.бет
4.. Ж.Ғ.Йўлдошева,. Ф.. Йўлдошева. “Интерфаол. таълим. –. сифат. кафолати”. Т..
“Ўқитувчи”.2008..46.–.бет
226
Do'stlaringiz bilan baham: |
