16 мавзу. Суғурта шартномаси. Оддий ширкат. Оммавий танлов. Мукофотни ошкора ваъда қилиш. Қимор ва гаров ўйинлари ўтказиш

Суғурта шартномаси - икки томонлама шартнома турига мансуб бўлиб, унда иккала тараф ўз зиммаларига ҳам ҳуқуқ, ҳам мажбуриятларни оладилар.
Суғурта шартномаси бўйича суғурталовчи суғурта бадалини талаб қилиб олиш ҳуқуқига эга бўлса, суғурта ҳодисаси рўй берганида суғурта товонини тўлаш мажбуриятини олади.
Суғурта қилдирувчи эса суғурта бадалини тўлаш мажбуриятини олса, суғурта ҳодисаси рўй берганида суғурта товонини талаб қилиш ҳуқуқига эга бўлади.
Суғурта шартномаси тузилиши жараёнида суғурта бадалининг бир йўла тўланиши билан суғурта қилдирувчида мажбурият қолмаслигини назарда тутиб уни бир томонлама ва консенсуал шартномалар туркумига ҳам мансуб бўлади деб ҳисоблайдилар . Суғурта шартномасида суғурта ҳодисаси ҳақида ха-бар бериш мажбуриятининг сақланиб қолиниши суғурта шартномаси-нинг икки томонлама шартнома сифатидаги хусусияти ўзгармайди.
Суғурта шартномаси тузилиш пайтига ва мазмунига қараб реал ва консенсуал шартномалар тоифасига киради.


2-§. Ихтиёрий ва мажбурий суғурта шартномаси.

Ихтиёрий суғурта шартномалари реал шартнома ҳисобланади. Чунки, реал шартнома¬ларда ҳуқуқ ва мажбуриятларнинг пайдо бўлиши тарафлар ўзаро келишган, шартномани расмийлаштирган бўлишидан ташқари шартнома нарсаси, ашё ёки пулнинг топширилиши талаб қилинади.

Суғурта шартномасининг элементларига тарафлар, предмет, муддат, шакли ва мазмуни киради.
Суғурта шартомасининг тарафлари бўлиб – суғурта қилдирувчи ва суғурталовчилар ҳисобланади.
Суғурта қилдирувчи – суғурта шартномасини тузувчи шахс ҳисобланади. Суғурта қилдирувчи сифатида ҳар қандай шахс иштирок этиши мумкин. Ўзбекистон Республикаси қонунларига мувофиқ хўжа-лик ташкилотлари - ширкат, фермер, деҳқон хўжаликлари, жамоат ташкилотлари, якка тадбиркорлар ва фуқаролар суғурта субъектлари ёки суғурта қилдирувчилари бўлиши мумкин.
Суғурталовчи – тегишли фаолият тури учун рухсатномага эга бўлган юридик шахс ҳисобланадилар. Суғурта ташкилотларига қўйиладиган талаблар, лицензия олиш тартиби ва уларнинг фаолияти устидан назорат олиб бориш тартиби тегишли қонун ҳужжатлари билан амалга оширилади.
Хўжаликларга, хусусий ташкилотларга, фуқаролар ва тадбир-корларга қарашли мулклар, мулкий жавобгарликлари, ҳаёти ва соғлиғи суғурта шартномасининг объектидир.
Суғурта қилдирувчи қоида бўйича суғурта мукофотини тўлайди. Бироқ консенсуал шартномада суғурта мукофотини тўлаш учинчи шахсга юклатилиши ҳам мумкин.