16-mavzu. Iste’mol, jamg‘arma va investitsiyalar reja

Sof investitsiyalar esa joriy yil davomida qo‘shimcha ravishda jalb qilingan investitsion 
tovarlardan iborat.
Boshqacha aytsak, sof investitsiya yalpi investitsiya bilan amortizatsiya 
ajratmalarining ayirmasiga teng. Sof investitsiya asosiy va aylanma kapitalning o‘sishini 
ta’minlaydi.
Yalpi
investitsiyalar 
Yil boshiga YAMMning yillik hajmi Yil oxiriga 
a) o‘sib boruvchi iqtisodiyot 
Yalpi 
investitsiyalar 
Yil boshiga YAMMning yillik hajmi Yil oxiriga 
b) turg‘un iqtisodiyot 
Yalpi 
investitsiyalar 
Йил бошига ЯММнинг йиллик ҳажми Йил охирига 
v) qisqarayotgan iqtisodiyot 
 
Sof investitsiyalar 
Amortizatsiya 
Iste’mol va davlat 
sarflari 
 
Kapital
hajmi 
Kapital hajmi 
Amortizatsiya 
Iste’mol va davlat 
sarflari 
Kapital hajmi 
Kapital hajmi 
Amortiza
tsiya 
R 
 
Iste’mol va davlat 
sarflari 
Kapital hajmi 
Kapital hajmi 

---

5-chizma. Yalpi investitsiya hamda amortizatsiya nisbati o‘zgarishining iqtisodiyotga 
ta’siri. 
Yalpi investitsiyalar bilan amortizatsiya hajmi o‘rtasidagi nisbat iqtisodiyot rivojlanish 
holatining ko‘rsatkichi hisoblanadi. Quyidagi 5-chizmada yalpi va sof investitsiyalar hamda 
amortizatsiya nisbati o‘zgarishining o‘suvchi, turg‘un va qisqaruvchi iqtisodiyotlarga ta’sirini 
ko‘rishimiz mumkin. 
Chizmadan ko‘rinadiki, yalpi investitsiyalar tarkibida sof investitsiyalar hajmining 
ahamiyatli darajada bo‘lishi yil oxirida kapital hajmining o‘sishiga hamda, pirovardida 
iqtisodiyotning o‘sishiga olib keladi. Turg‘un iqtisodiyot sharoitida esa yalpi investitsiyalar faqat 
amortizatsiya ajratmalari, ya’ni iste’mol qilingan kapitalni qoplash fondi hajmiga teng bo‘lib, yil 
oxirida kapital miqdori o‘zgarmay qoladi. Yalpi investitsiyalarning iste’mol qilingan kapitalni 
qoplash fondi hajmidan ham oz bo‘lishi yil oxirida kapital miqdorining qisqarishiga va, buning 
oqibatida, iqtisodiyot ko‘rsatkichlarining pasayib ketishiga olib keladi.