16-Ma’ruza Mavzu: Magnit orqali boshqariladigan sistemalar, glikoproteidlar, antitelalar Ma’ruza maqsadi

Magnitli dori turlari texnologiyasi 
Adabiyotlarda uchraydigan iboralar: "Magnitli", "Ferromagnitli", "Magnit orqali
boshqariladigan"(MOB), "Magnit sezgirli" hammasi magnitli dori turlariga tegishli va ularning 
tarkibiga albatda magnitli materiallar kiritilganlini belgilaydi. 
Hozirgi paytda farmatsiya amaliyotida har xil magnitli dori turlari taklif qilingan: suyuq, 
yumshoq, qattiq.Ularni quyidagicha tasniflash mumkin:
1. Magnitli suyuqliklar: 
- eritmalar; 
- magnitoreologik osilmalar va emulsiyalar; 
2. Magnitli yumshoq dori turlari: 
- magnitli surtmalar; 
- shamchalar; 
- kapsulalar va plastirlar; 
3. Magnitli mikrokapsulalar; 
4.Magnitli liposomalar; 
5. Magnitli tabletkalar 
Magnitli dori turlari quyidagi vazifalarni bajarish mumkin: 
1.Kerakli a‟zolarga dori moddalarni tashish; 
2.Zararlangan a‟zolarni enida dorivor "depo"larni hosil qilish va moddalarni ta‟sirini
uzaytirish.

---

Oqibatda dorivor terapiyaning samaradorligini va salbiy ta‟sirini kamaytirish imkoniyatini
bo„ladi. 
Lekin magnitli dori turlarini yaratishda bir necha muammolar echilish lozim:
-magnitli to„ldiruvchilarni tanlash va dorivor moddalar bilan mos kelishini o„rganish; 
-turg„unligini tekshirish; 
-magnitli xossalarini aniqlash; 
-biofaolligini va davolovchi xususiyatlarini o„rganish; 
- mikrobiologik tozaligiga baho berish va sifatini nazorat usullarini ishlab chiqish. 
Magnitli suyuqliklar 
Magnitli suyuqliklar
-
bu magnitli materiallarning kolloid eritmala-ri yoki osilmalaridan
tashkil topgan geterogen sistemalar. Dispersion muhit sifatida - suv, dori moddalarning suvli
eritmalari, vazelin moyi, fiziologik eritma, 2% li albumin eritmasi, defibrinlangan 
hayvonlarning qoni ishlatiladi. Dispers faza esa yuqori dispersli karbonil temir, magnetit va 
boshqa magnitli to„ldiruvchilarning zarrachalaridan iborat bo„ladi. 
Magnitli suyuqliklar rentgenologik tekshirishlarni, qon aylanish tezligini va
mikrotsirkulyasiyani aniqlash hamda dorilarni a‟zolarga etqazishda qo„llaniladi. 
Ko„pincha ferromagnitli suyuqliklarni turg„unligini oshirish uchun ularning tarkibiga 
turli SFM (sirt faol moddalar) kiritiladi. 
Misol sifatida maxsus rentgenologik ferromagnit suyuqligini keltirish mumkin. Bu 
suyuqlik tarkibi 15% magnetit, 9,9% olein kislotasi, 37,5% yodolipol (yodlangan kungaboqar 
moyi) va 37,5% zaytun moyi iborat.
Magnitli suyuqlikning texnologiyasi quyidagilardan iborat: 
1) Ferrofazani kolloid zarrachalarini hosil qilish. Buning uchun temirning suvda eruvchan 
tuzlari: FeCL
3
va FeSO
4
alohida suvda (150 ml ) eritiladi. So„ng eritmalar bir biri bilan 
aralashtiriladi va NH
4
OH qo„shiladi. Reaksiya natijasida magnetit (Fe
3
O
4) 
cho„kmasi hosil 
buladi. 
2) 1 soat o„tgach cho„kma suv bilan yuviladi va unga SFM-olein kislotasi qo„shiladi va 
sistema yaxshilab aralashtiriladi. Hosil bo„lgan aralashmaga yodolipol qo„shilib, suv 
hammomida 30 daqiqa davomida qizitiladi.
3) Belgilangan vaqt o„tgach, suvli faza quyib tashlanadi va cho„kmadagi konsentrat
100
o
S gacha isitiladi (suvning qoldiqlarini bo„g„latish maqsadida).
4) Hosil bo„lgan konsentratga zaytun moyi qo„shiladi, aralashtiriladi va ultra tovush 
yordamida ishlov beriladi. 
Bu suyuqlikni, magnit maydoni yordamida tananing kerakli joyiga yo„naltirish imkoniyati 
bo„ladi va ichak- oshqozon sistemasining tahlil uchun qiyin qismlarini nazorat qilishning 
samaradorligi oshadi. Yuqorida keltirilgan usulda olingan va SFM lar bilan turg„un-lashtirilgan
turli sitostatik preparatlar saqlovchi magnitli suyuqliklar ham ishlab chiqilgan.