Ku`ndelikli turmis xa`m ol arqali oqiwshilarg`a estetikaliq ta`rbiya beriw. Balalardi ta`rbiyalawda olardi ku`ndelikli turmis estetikasina u`yretiwde ayriqsha orindi iyeleydi. Adamdi qorshag`an sharayat, bo`lmenin` jiynaqlig`i, kiyim-bulardin` barlig`i xa`mme waqit adamg`a ta`sir etedi. Sonliqtan balalardi uliwma ma`deniyatqa, gigiena ka`delerin saqlawg`a, jiynaqliliqqa, a`lpayimliliqqa, itibarliqqa u`yretiw-estetikaliq ta`rbiyanin` en` a`xmiyetli ta`repleri bolip esaplanadi. Ku`ndelikli turmis estetikasi-balanin` o`zinin` turmisinan baslanadi. Bala ba`rqulla o`zinin` turmisin gozzal etip ko`rsetiwge umtiladi.
Mektepte oqiwshi menen mug`allimnin` u`lken jastag`i oqiwshilar menen kishi jastag`i oqiwshilardin` arasinda shin, toliq adamgershilikli qatnasiqlardin` o`z estetikasi bar. Mektepte, sem`yada adamlardin` bir-birlerine bolg`an miyrimsizlikleri, nadanliq, jalg`an qatnas jasawlar bala turmisinda teren`, o`shpes iz qaldiradi. Bala neni ko`rip, neni qabillasa, sol tuwrali oylaytug`in bolg`an waqtinda olarg`a estetikaliq ta`rbiya beriw mektep aldinda turg`an en` joqari waziypa bolip esaplanadi.
Balaliq xa`m o`spirimlik jillari suliwliq aldinda tan`laniw, xu`rmet-izzet ko`rsetiw, adamgershilikli qatnasiqlardin en` za`rur elementlerinin biri. Olarsiz xaqiyqat ta`rbiyani iske asiriw, adamgershilikli ma`deniyattin` ornig`iwi mumkin emes. Adamgershilik ma`deniyati sezimler ma`deniyatina qarag`anda da na`zik bayanlanadi. Sebebi, mektepte u`yrengenlerdin` ko`pshiligi waqittin` o`tiwi menen so`zsiz umitiladi, biraq adam pikiri jaqinlasip ketken ma`deniy bayliqlardin` xa`mmesi adam janinda, birinshi na`wbette sezimlerde, bastan keshiriwlerde iz qaldiradi.
Biz balanin` bastan keshiriwlerindegi ko`terin`kilik xa`m ulliliq xaqqindag`i tu`sinikti ballada, onin` mektepke kelgen ku`nlerinen baslap-aq qa`liplestiremiz. Usi tu`sinikti joqari a`dep-ikramli minez-qulqtin`, qaxarmanliq islerdin` janli misallari arqali olardin` su`yegine xa`m qanina sin`diremiz. Adamgershilik, suliwliq xaqqindag`i tu`sinikke ruxiy suliwliqti, isenimge sadiqliq, adamgershilik, jamanliqqa mawasasiz boliwdi birinshi oring`a qoyamiz. Balalardin` ruxiy turmisina aralasqan adamgershilik suliwlig`i, olardi o`z isleri xaqqinda oylaniwg`a ma`jbu`rleydi. Na`tiyjede kollektivtegi pikirler, sezimler, qatnasiqlar a`dep-ikramliq suliwlig`i menen ruxlanadi.
Xa`r bir oqiwshi o`spirimlik jillarinan baslap-aq qilwalarinda ruxiy suliwliq iske asirilg`an adamlarg`a ashiq boladi. O`spirim jasindag`i balalar xa`m qizlar a`lemge belgili bolg`an adamlarg`a emes qarapayim adamlarg`a da ashiq boladi. Demek qarapayim adamlarda jas ju`reklerge qozg`aw salip biledi.
Estetikaliq ta`rbiya bilip aliwg`a xa`wesleniwdi, qizig`iwshiliqti ta`rbiyalaw menen de tig`iz baylanisadi. Ta`jiriybeshilik miynetine umtiliwdin` o`zi su`yikli, intellektualliq bay miynettin` estetikaliq talaplarin qanaatlandiriwdin` qatarinan orin aladi. Egerde aqil miyneti intellektualliq ruxlaniw menen ushlassa, eger adam oylanip otirip, o`zin ta`biyatti boysindiriwshi sipatinda sezse, ol xa`r qanday qiyinshiliqti jen`edi, oni sa`tsizlikler qiynaldirmaydi. Aqil juwirtip miynet islegende g`ana oy pikir rawajlanadi. Sonliqtanda ta`biyat nizamliliqlari izertlenetug`in xa`m paydalanilatug`in fizikaliq miynet oqiwshilardi barqulla ruxlandiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |