15-тема. Халықты социаллық ҚОРҒАЎ системасы

10.2- сүўрет. Өндирис нәтийжесин өлшеў факторлары


Жумыс ўақтынан пайдаланыў исленген ўақыттың, соннан, ишки смена дем алыўға ажыратылған тәртипке салынған дем алыс ўақтының бул жумыслар түри ушын белгиленген номинал ўақыт фондына (жумыс күниниң жумыс ҳәптеси, айы ҳәм жылдың саат есабындағы муғдары) қатнасы сыпатында анықланады. Бул көрсеткишлердиң индекс байланысы төмендеги формула менен анықланады:


(9.2),
бунда - мийнет өнимдарлығына муўапық түрде мийнет өнимдарлығы күши, мийнет жеделлиги ҳәм жумыс ўақтынан пайдаланыў индекслери.
Егер техника, технология дәрежеси смена даўамында 200 бирлик өним өндирис мүмкиншилигин берген болып, мийнет жеделлиги ҳәм жумыс ўақтынан пайдаланыў индекслери тийисли түрде 0,95 ҳәм 0,9 дан ибарат болса, ол ҳалда ҳақыйқый мийнет өнимдарлығы 200 емес, 171 бирликти (200x0,95x0,9) қурайды.
«Өнимдарлық» түсиниги өнимниң ҳәр қандай қәрежетлердиң түрине ямаса барлық түрлерине қатнасын анық көрсеткишлерде анықлаў ушын қолланылады. Статистикалық мәнисте өнимдарлық дегенде, өндирис нәтийжелериниң пайдаланыў факторларының жумсалыўына қатнасы түсиниледи, басқаша етип айтқанда, қәрежет бирлиги туўры келетуғын ислеп шығарылған өним көлеми болып табылады. Соған қарай өндирис нәтийжесин оның барлық өлшеў мүмкин болған факторлары комплексине қатнасын ямаса айрықша топар факторларына қатнасын есаплаў мүмкин. Бул факторлар қатарына төмендегилер киреди (10.2-сүўрет):
Мийнет өнимдарлығы жәми (жанлы ҳәм өтмиш) мийнеттиң жумсалыўы бойынша есаплап шығылғанда, социаллық мийнет өнимдарлығы есапланады. Социаллық мийнет өнимдарлығы төмендеги формула бойынша анықланады:
R₀ =M /T_1*T₂ ( 9.3 ),
бул жерде:
R₀ – социаллық мийнет өнимдарлығы;
T₁ – жанлы мийнеттиң жумсалыўы;