15-mavzu: to`lov balansi. Valyuta kursi (4 soat)

Jahon valyuta tizimi
	Milliy valyuta tizimi
	Valyuta konvertirlashuvi
	Erkin konvertirlanadigan valyuta
	Qisman konvertirlanadigan valyuta
	Konvertirlanmaydigan valyyuta
	Valyuta kursi
	Kotirovkalash
	Xarid qobiliyati pariteti
	Diskont siyosati
	Devize siyosati

3-topshiriq. To’lov balansini to’ldiring. Mamlakat to`lov balansining taxminiy ko`rinishi (raqamlar shartli)

Moddalar nomi	Kredit (+) eksportdan tushumlar	yoki	Debet (-) import xarajatlar		yoki uchun	Sof kredit yoki sof debit
Joriy operatsiyalar xisobi						+45
Tovarlar	+185		-260
Tashki savdo balansining koldig`i						-75
Xizmatlar	+85		-97
Investitsiyalardan daromadlar (foizlar va divedentlar)	+28		-20
Transfert kurinishidagi pul o`tkazmalari	+10		-18
Joriy operatsiyalar buyicha balansning qoldig`i						-87
Kapital xarakatning hisobi						+17
Investitsiyalar va boshqa o`rta va uzoq muddatli kapital	+150		-87
Kapital harakati balansining qoldig`i						+63
Joriy operatsiyalar va kapital harakati buyicha balansning qoldig`i						-24
Rasmiy zahiralar (oltin, XFVdagi zahiralar)	+24					+24

4-topshiriq. Masalalarni echilishi bo‘yicha namunalar
1-masala. Mamlakat iqtisodiyoti quyidagi ma’lumotla bilan a ifodalangan:

Tovarlar eksporti	29700 mln.so‘m.
Tovarlar importi	31700 mln. so‘m.
Xorijdagi qo‘yilmalardan foiz ko‘rinishida olingan daromadlar	4600 mln. so‘m.
Xorijiy investorlarga foiz to‘lovlari	2400 mln. so‘m.
Mamlakatning turizmdan daromadlari	2700 mln. so‘m.
Mamlakatning bir tomonlama transfertlari	3500 mln. so‘m.
Mamlakatdan kapital chiqib ketishi	5200 mln. so‘m.
Mamlakat rezidentlarining xorijiy turizmga xarajatlari	2800 mln. so‘m.
Mamlakatga kapital oqimi	8600 mln. so‘m.

Mazkur ma’lumotlar asosida to‘lov balansining joriy operatsiyalar schyoti qoldig‘ini aniqlang.
Echish:
To‘lov balansining joriy operatsiyalar schyoti qoldig‘i quyidagicha aniqlanadi:
Joriy operatsiyalar schyotining qoldig‘i = (tovarlar eksporti + xizmatlar eksporti + turizmdan daromadlar + xorijdan omilli daromad) – (tovarlar importi + xizmatlar importi + xorijiy investorldarga foiz to‘lovlari + bir tomonli transfertlar).
Joriy operatsiyalar schyotining qoldig‘i:
(29700 + 4600 + 2700 ) – (31700 + 2400 + 2800 + 3500) = 37000 – 40400 = - 3400.
2-masala
Mamlakat iqtisodiyoti quyidagi ma’lumotlar yordamida berilgan:

Tovarlar eksporti	29700 mln. so‘m.
Tovarlar importi	31700 mln. so‘m.
Xorijdagi qo‘yilmalardan foiz ko‘rinishida olingan daromadlar	4600 mln. so‘m.
Xorijiy investorlarga foiz to‘lovlari	2400 mln. so‘m.
Mamlakatning turizmdan daromadlari	2700 mln. so‘m.
Mamlakatning bir tomonlama transfertlari	3500 mln. so‘m.
Mamlakatdan kapital chiqishi	5200 mln. so‘m.
Mamlakat rezidentlarining xorijiy turizmga xarajatlari	2800 mln. so‘m.
Mamlakatga kapital oqimi	8600 mln. so‘m.

Mazkur ma’lumotlar asosida kapital harakati schyotining qoldig‘ini aniqlang.
3-masala

Nemis markasiga nisbatan dollar kursi 3:1 ni tashkil etadi. Bir xil tovar AQSHda 400 doll., Germaniyada esa 1200 marka turadi deb tasavvur qilamiz. Agar dollar kursi sun’iy tarzda 1:2 gacha pasaysa, qaysi eksportchi qo‘shimcha daromad oladi (AQSHmi, yoki Germaniyami).

Qo‘shimcha daromad qiymatini aniqlang.
4-masala
B mamlakat hukumati A mamlakatning valyutasiga nisbatan milliy valyuta kursini barqarorlashtirishni maqsad qildi deb faraz qilaylik. A mamlakatda inflyasiya sur’ati bir yilda 5%ni tashkil etadi.
a) B mamlakatda bunday maqsadga erishish uchun inflyasiya qanday bo‘lishi kerak?
b) Uzoq muddatda ishlab chiqarishning o‘sish sur’ati 3% va pulning aylanish tezligi o‘zgarmas bo‘lganda valyuta kursini barqarorlashtirish uchun pul massasining o‘sish sur’ati qanday bo‘lishi kerak?