15-maruza. Антенналар ва уларнинг классификацияси Режа: 1

Назорат саволлари 
1. ОМC вазифаси 
2
. 
PNC вазифаси 
3. НР вазифаси 
4. Фаолият кўрсатаётган шахсий радиочақириқ тизимлари 
5. PNC вазифаси 
6.Шахсий радиочақириқ тизими 
7. 
Бошқарма (хусусий) пейджинг тизими 
8. Умумий ишлатиш пейджинг тизими 
9. Симплекс ПРМ 
10. Дуплекс ПРМ 

---

5-Маъруза. Транкли алоқа тизими 
Режа: 
1.
 
Транкли алоқа тизимларинин қўлланилиши. 
2.
 
EDACS (Enhanced Digital Access Communications System) транкли 
алоқа тизими стандарти 
3.
 
TETRA стандартларининг. 
 
Профессионал ёки шахсий ҳаракатдаги радиоалоқа тизимлари (ёки 
транкингли тизимлар)да каналлар сони чегараланган булади, тармоқ 
мижозлари сони эса каналлар сонига нисбатан анча кўп булади ва бу 
мижозларнинг барчаси бу каналларга эркин, бир хил имконият билан туша 
олади, яъни каналлар мижозлар учун қатъий равишда бириктириб 
қўйилмаган. Вақтнинг айни бир онларида барча мижозлар хам актив 
бўлавермаслиги туфайли бу кам сонли каналлар барча мижозлар учун етарли 
бўлади. Транкли алоқа тизимларида чегараланган частота ресурси мижозлар 
орасида ишлатиш учун қўлланилади.
Транкли алоқа тизимларинин қўлланилиш соҳалари давлат ва 
бошқарув органлари, тез тиббий ёрдам, мудофаа, ҳуқуқни муҳофаза қилиш, 
хавфсизлик, ёнғинга қарши кураш органлари, турли хил коммерция 
ташкилотлари ва ҳоказолар бўлиши мумкин.
Транкли тизимлар чегараланган ҳудуддаги чекланган сондаги ва 
қатъий равишда назорат қилинадиган мижозлар ўртасида оператив – тезкор 
алоқа ўрнатиш учун ишлатилади.
Транкли тизимлар бир зонали ёки кўп зонали бўлиши мумкин. Бу 
тизимнинг ўзига хос хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда бир зонали 
тузилишдан кўп зонали тузилишга ўтиш мижозлар сонини ошириш билан 
эмас, балки тизимнинг таъсир доирасини кенгайтириш учун керак. Мижоз 
бир зонадан иккинчи зонага ўтганда тизим бошқарув пункти томонидан 
мижознинг ҳаракатланиши кузатув остига олинади, мижоз регистрация 
қилинади ва мижозга янги канал белгиланади. Лекин, бир зонадан иккинчи 
зонага ўтганда алоқада узилиш рўй беради ва алоқани тиклаш учун мижозлар 
қайтадан чақирувларни амалга ошириш керак.
Транкли тизимларда симплекс ва дуплекс каналлар ишлатилиши 
мумкин, лекин соддалаштириш ва арзонлаштириш мақсадида ярим дуплекс 
каналлар ишлатилади. Ярим дуплекс каналларда айни бир канал навбатма-
навбат бошқарув маркази (база станция)дан мижозга ва аксинча ишлатилади.
Алоқа каналига барча мижозларнинг тушишини таъминлаш 
мараказлашмаган ёки марказлашган бошқарув орқали амалга оширилиши 
мумкин. Биринчи ҳолда бўш канални қидириб топишни мижоз станцияси 
амалга оширади. Мижоз станцияси ажратилган частота диапазонидаги ҳар 
бир канални банд ёки банд эмаслигини бирма – бир текшириб чиқади. 
Иккинчи ҳолда каналлар бандлигини анализ қилиш база станцияси ёки 
бевосита транкли алоқа коммутация маркази томонидан амалга оширилади. 
Частота диапазонини кетма – кет сканерлаш орқали алоқа ўрнатиш анчагина 

---

кўп вақт сарфланади. Замонавий транкли алоқа тизимларида оператив 
бошқарувни таъминлаш мақсадида бу тизимларда махсус канал ҳосил 
қилинади. Бу канал орқали транкли тизимни бошқариш, хусусан алоқани 
ўрнатиш ва узиш жараёнлари амалга оширилади.
Бошқарув каналининг ҳосил қилинишига кўра транкли алоқа
тизимлари ажратилган ва тақсимланган бошқарув каналли турларга 
бўлинади. Биринчи ҳолатда тизимнинг ишлашини таъминлаш учун 
ажратилган канал қўлланилади, яъни бошқарув сигналлари учун алоҳида 
канал ажратилади. Иккинчи ҳолда эса алоқа сеанси вақтида бошқарув 
сигналлари сўзлашув сигналлари билан биргаликда узатилади.
Юқоридаги айтилганларни ҳисобга олган ҳолда транкли алоқа 
тизимини умумлашган кўринишни 5.1 – расмда келтирилган кўринишда 
тасвирлаш мумкин. 
5.1 – расм. Транкли алоқа тизимининг умумлашган схемаси 
Бу ерда, 
МС – мобил станция (мобил мижоз); 
БС – база станцияси; 
УОР – радиосигналларни умумлаштирувчи қурилма; 
Р – ретранслятор; 
ЦКМС – транкли алоқа коммутация маркази; 
ТФОП – умумий фойдаланишдаги телефон тармоғи; 
ДПУ – диспетчерлик бошқарув маркази.