15-amaliy mashg’ulot. Mavzu: Yovvoyi va mo’ynali hayvonlarda oftob urish va issiq eltishi. Darsning maqsadi

Bosh miya giperemiyasi (Hyperemia cerebri) – miya yarim sharlari va uning pardalaridagi qon tomirlarining qonga to’lishishi tufayli bosh miya funksiyalarining buzilishi oqibatida paydo bo’ladigan kasallik. Kasallikning faol (arterial) va passiv (venoz) turlari farqlanadi.

Sabablari. Arterial giperemiya hayvon tanasining kuchli qizishi, jismoniy zo’riqish, jinsiy qo’zg’alish va qorin bo’shlig’ida bosimning oshib ketishi oqibatida, venoz giperemiya esa travmatik perikardit, uch tabaqali klapan yetishmovchiligi, shuningdek, bo’yinturuq venasining har xil qisilishlari oqibatida paydo bo’ladi.

Belgilari. Arterial giperemiya o’tkir kechadi va kuchli qo’zg’alish, tajovuzkorlik, oldinga qarab harakat qilish, tashqi ta’sirotlarga (tovush, yorug’lik va boshqalar) javob reaksiyasining kuchayishi belgilari bilan namoyon bo’ladi. Venoz giperemiya paytida mudrash, teri va og’riq reflekslarining pasayishi, tashqi ta’sirotlarga javobning susayishi va harakat muvozanatining buzilishi belgilari kuchayib boradi.

Tashhisi. Anamnez ma’lumotlari, kasallik belgilari va oftalmoskopiya natijalari (ko’z olmasi giperemiyasi, ko’rish so’rg’ichida qonning dimlanishi va shish) e’tiborga olinadi.

Davolash. Kasallik sabablari bartaraf etiladi. Og’ir hollarda kasal hayvon yarim qorong’i va salqin joyga o’tkaziladi.

Arterial giperemiya paytida dastlabki soatlarda hayvonning bosh sohasiga sovuq kompress yoki muz solingan xaltacha qo’yiladi. Qo’zg’aluvchanlikni pasaytirish maqsadida vena qon tomiri orqali xloralgidrat va brom preparatlari, muskul orasiga magniy sulfat, mayda hayvonlarga og’iz orqali bromular, lyuminal, veronal, medinal kabi tinchlantiruvchi va uxlatuvchi dorilar qo’llaniladi.

Venoz giperemiya paytida esa kofein, kamfora va digitalis preparatlari tavsiya etiladi.

Oldini olish. Ishchi, sport va ov hayvonlaridan foydalanish, hayvonlarni bog’lash, nasllik buqalardan urug’ olish va tabiiy qochirish tadbirlarini o’tkazish qoidalariga rioya qilinadi.