15-Amaliy ishi. Qishloq xo’jalik va uy hayvonlarining urg’ochilik jinsiy ko’payish organi

Etilgan follikula pufakchalari yorilishi natijasida tuxum follikulyar suyuqlik tuxum yo’liga tushadi, bu protsess ovulyatsiya- ovulatio deyiladi.

• Etilgan follikula pufakchalari yorilishi natijasida tuxum follikulyar suyuqlik tuxum yo’liga tushadi, bu protsess ovulyatsiya- ovulatio deyiladi.
• Etilgan graaf pufakchasi o’rnida follikulyar epiteliy hisobidan sariq tana - corpus luteum rivojlanadi. U ichki sekretsiya bezidir. U hayvon bo’g’oz vaqtida yaxshi rivojlanadi.
• Hayvonlardagi tuxum tuzilishi
• Kavsh qaytaruvchi hayvonlar tuxumdoni oval shaklda bo’lib, belning yonbosh suyagiga yaqinroq joyida osilib turadi.
• Sigirlar tu­xumdoni 14-19 g, qorako’l qo’ylarniki 1,7 g, echkilarniki 2,5 g gacha bo’ladi.
• Cho’chqalar tuxumdoni V-VI bel umurtqasi ro’parasida joylashadi. Uning yuzasi tut mevasi singari g’adir-budur bo’ladi, chunki ular ko’p bola tug’adi.
• Taq tuyoqlilarning tuxumdoni yosh vaqtida ellips shaklda bo’lib, katta yoshida loviya shakliga kiradi. Uning erkin yuzasida ovulyatsiya chuqurchasi bo’ladi. Tuxumdon seroz parda bilan o’ralgan. Uning uzunlngi 5-8 sm, vazni 80 g keladi.
• İtlar tuxumdoni III-IV bel umurtqasi ro’parasida joylashadi.

Tuxum yo’li - tuba uterina s. oviductus egri naycha bo’lib, tuxumdon bilan bachadon shoxi o’rtasida joylashadi. U tuxumdonda etilgan tuxum hujayralarni bachadonga o’tkazish uchun xizmat qiladi. Tuxum yulining oldingi, tuxumdonga yopishgan qismi voronkaga o’xshash kengaygan joyni hosil qiladi. Uning kertikli joyi tuxum yulining shoxi deyiladi. Shoxlarning bir qismi tuxumdonga qo’shilib, tuxumdon shoxini hosil qiladi, unga etilgan tuxum tushib turadi.

• Tuxum yo’li - tuba uterina s. oviductus egri naycha bo’lib, tuxumdon bilan bachadon shoxi o’rtasida joylashadi. U tuxumdonda etilgan tuxum hujayralarni bachadonga o’tkazish uchun xizmat qiladi. Tuxum yulining oldingi, tuxumdonga yopishgan qismi voronkaga o’xshash kengaygan joyni hosil qiladi. Uning kertikli joyi tuxum yulining shoxi deyiladi. Shoxlarning bir qismi tuxumdonga qo’shilib, tuxumdon shoxini hosil qiladi, unga etilgan tuxum tushib turadi.
• Tuxum yo’lining devori uch qavatdan: ichki- shilimshiq, o’rta -muskul va tashqi- seroz qavatlardan tuzilgan.
• Ichki qavat tebranuvchi epiteliy hujayralari bilan qoplangan bo’lib, ular sekin harakatlanishi natijasida, tuxum hujayrani tuxumdondan bachadon tomon haydaydi.
• Seroz parda tuxumdon pardasining davomi bo’lib, tuxumdon burmasi deyiladi. Bu parda bachadonning keng payidan kelib chiqadi. Tuxum yo’lining orqa qismi bachadon teshigini hosil qilib tugaydi.
• Tuxum yo’lining uzunligi sigirlarda 21- 28 sm, kavsh qaytaruvchi mayda hayvonlarda 14-26 sm, biyalarda 10-30 sm, cho’chqalarda 15-30 sm, itlarda 4-10 sm gacha bo’ladi.