15- mavzu. Foydali qazilmalarni boyitishda yordamchi jarayonlar. Ma'ruzaning rejasi

 
Issiqlik tashuvchi agentning quritilayotgan material bilan o’zaro 
ta’sirlvshuv usuliga ko’ra quritishning quyidagi turlari mavjud:
 
1.Konvektiv quritish – nam material bilan qurituvchi agent 
to’g’ridan –to’g’ri o’zaro aralashadi.
 
1.
 
Kontaktli quritish – issiqlik tashuvchi agent va nam materialo’rtasida 
ularni ajratuvchi devor bo’ladi,
 
2.
 
Radiatsiyali quritish - issiqlik infraqizil nurlar orqali tarqaladi. 
 
3.
 
Sublimatsiyali quritish – material muzlagan holda, yuqori vakuum 
ostida suvsizlantiriladi.
 
4.
 
Dielektrik quritish-material yuqori chastotali tok maydonida quritiladi.
 
 
Boyitish fabrikalarida konvektiv quritish keng tarqalgan usullardan 
biridir.
 
Quritish, xalk xo’jaligining tarmoqlarida: qora va rangli metallurgiyada, 
kimyo, energetika, engil va boshqa ishlab chiqarish tarmoqlarida keng 
qo’llaniladi.
 
Quritish tezligi. 
 
Quritish tezligi ma’lum vaqt oralig’ida mahsulot tarkibidagi namlikning 
kamayishi bilan belgilanib, u mahsulot tarkibidagi namlikning bog’lanish 
shakliga bog’liq.Quritish tezligining o’zgarishi kritik egri chizig’i bilan 
xarakterlanadi va tajriba natijalari asosida tuziladi.
 
Material namligi W ning vaqt davomi 

da havo parametrlari 
o’zgarmas bo’lganda olingan grafik bog’liqligi, quritish egri chizig’i deb 
yuritiladi 
 
Quritish egri chizig’i quritishning uchta davriga doir bir nechta 
maydonlardan tashkil topadi. 
 

---

2-rasm. Quritish egri chizig’i
 
Boshlang’ich davr (AV uchastka) mahsulotni qizdirishga ketadigan uncha katta 
bo’lmagan vaqtni tashkil kilib, bu vaqt oralig’ida namlik sezilarli darajada 
kamayadi, quritishning harorati va tezligi ma’lum miqdorgacha ortadi.
 
Birinchi davr (VS uchastka) quritishning doimiy tezligi bilan xarakterlanadi, 
bunda mahsulotning namligi to’g’ri chiziq qonuni buyicha tez kamayadi. (VS 
uchastkada deyarli to’gri chiziq qo’rinishiga ega). Bu davrda namlik 
mahsulotning ichki qatlamlaridan yuzaga chiqadi. va bug’langan namlik o’rnini 
egallaydi. Birinchi davr kritik namlik W
kr
deb ataluvchi namlikda tugaydi.
 
Ikkinchi davr (SD uchastka) quritish tezligining pasayishi bilan xarakterlanadi. 
Bu davrda namlikning mahsulot ichki qatlamlaridan yuzaga chiqishi, yuzaning 
namlik bilan toyinishi uchun etarli emas. Shuning uchun quritish tezligi 
kamayadi. Ikkinchi davrning oxirida quritish egri chizig’i muvozanatdagi W
r 
ga 
yaqinlashadi va bunda namlikning bug’lanishi to’xtaydi. Bu vaqtda 
mahsulotning harorati ko’tariladi va u atrofdagi gazning haroratiga yaqinlashadi, 
mahsulotning bunday namligida quritish tezligi shu nuqtada o’tkazilgan burchak 
tangentsiga urinma tarzda ifodalanadi.