15- ma’ruza. Xml va ma'lumotlar bazalari Reja: xml haqida umumiy tushunchalar xmlning vazifasi

XML so‘rovlari tillari
Shablonlarga asoslangan so‘rovlar tillari va SQL-ga asoslangan so‘rovlar tillaridan farqli o‘laroq, ular faqat nisbiy ma'lumotlar bazalarida ishlatilishi mumkin, XML so‘rovlari tillari har qanday XML uchun ishlatilishi mumkin. Bularni nisbiy ma'lumotlar bazalarida ishlatish uchun ma'lumotlar bazasidagi ma'lumotlar XML sifatida modellashtirilgan bo‘lishi kerak va shu bilan virtual XML hujjatlari bo‘yicha so‘rovlarni amalga oshirishga imkon beradi.
XQuery yordamida jadval asosida yoki ob’yektga nisbatan xaritalashdan foydalanish mumkin. Agar jadvalga asoslangan xarita ishlatilsa, har bir jadval alohida hujjat sifatida ko‘rib chiqiladi va SQL-da bo‘lgani kabi so‘rovning o‘zida jadvallar (hujjatlar) o‘rtasida birlashtiriladi. Oo’yektga nisbatan xaritalash ishlatilgan bo‘lsa, jadvallar ierarxiyalari bitta hujjat sifatida ko‘rib chiqiladi va qo‘shilishlar xaritalashda ko‘rsatiladi. Ko‘pgina amaliy dasturlarda jadvalga asoslangan xaritalar relyatsion ma'lumotlar bazalariga nisbatan qo‘llaniladi, chunki ularni amalga oshirish sodda va SQL foydalanuvchilariga tanishroq ko‘rinadi.
XPath yordamida bir nechta jadvallar bo‘yicha so‘rovlarni bajarish uchun ob’yektga nisbatan xaritalashdan foydalanish kerak. Buning sababi, XPath hujjatlarni birlashtirishni qo‘llabquvvatlamaydi. Shunday qilib, agar jadvalga asoslangan xarita ishlatilgan bo‘lsa, bir vaqtning o‘zida faqat bitta jadvalga murojaat qilish mumkin edi.


Ma'lumot turlari
XML ma'lumotlarning har qanday ma'nosida ma'lumot turlarini qo‘llab-quvvatlamaydi. Dastur qanday konversiyani amalga oshirishni mahsulotga xosligini qanday aniqlaydi.
Dasturiy ta'minot ma'lumotlar turini ma'lumotlar bazasi sxemasidan aniqlaydi, chunki bu har doim ish vaqtida mavjud. (XML sxemasi ish vaqtida majburiy bo‘lishi shart emas va hatto mavjud bo‘lmasligi ham mumkin.)
Foydalanuvchi xaritada ma'lumot olish kabi ma'lumotlar turini aniq yetkazib beradi. Bu foydalanuvchi tomonidan yozilishi yoki ma'lumotlar bazasi yoki XML sxemasidan avtomatik ravishda yaratilishi mumkin. Avtomatik ravishda yaratilganda ma'lumotlar turlarini ma'lumotlar bazasi sxemalaridan va ba'zi XML sxemalaridan (XML Schemas, RELAX NG) olish mumkin.
o‘zgartirishlar bilan bog‘liq yana bir muammo bu qanday format formatlari tan olinganligi (ma'lumotlarni XML-dan uzatishda) yoki yaratilishi mumkinligidir(ma'lumotlarni XML-ga o‘tkazishda).
Ko‘pgina hollarda, ma'lum bir ma'lumot turi uchun qo‘llabquvvatlanadigan matn formatlari soni cheklangan bo‘lishi mumkin, masalan, bitta, maxsus format yoki berilgan JDBC drayveri tomonidan qo‘llab-quvvatlanadigan formatlar bo‘lishi mumkin.