15- amaliy mashg’ulot

15- amaliy mashg’ulot
Eng murakkab va ko’p mehnat talab qiladigan ishlar, bu bir necha qator quvurlar kalonnasida joylashtirilgan, shtanga bilan birga tushib ketgan, singan quvurlarni chiqarib olish ishlaridir. Ko'pincha shtanga quvurlarda spiral hosil qiladi yoki buralib olish qiyin bo'lgan g’altakga aylanadi. Nasos quvurlari shtangsiz yiqilib tushganda, ayniqsa quvurlar kichik balandlikdan yoki suyuqlik bilan to'ldirilgan quduqqa tushib qolsa, shuningdek, quvurlarning pastki uchida qandaydir asbob yoki yer osti uskunalari bo'lsa, avariyalarni bartaraf etish nisbatan oson, bu quvurlarning keskin tushishini oldini oladi. Bunday holda, quvurlar ko'pincha faqat pastki qismida egilib, yuqori uchi bilan osongina olib tashlanishi mumkin. Quduq chuqurlik nasos agregati ishlaganda shtang kalonnasini sinishi yoki burilishi natijasida tushishi suyuqlikdagi shtangning tushishi, ko'pincha kichik balandlikka tushishi bilan kechadi. Bunday holda, shtang quvur kalonnasi ichida qoladi va ularni nisbatan oson olib tashlash mumkin. Agar quduqni ta’mirlash jarayonida ko’tarib-tushirish operatsiyalari paytida shtang kalonnasi tushishi sodir bo'lsa, u holda shtang ko'pincha sezilarli balandlikdan tushadi va quvur kalonnasi faqat qisman suyuqlik bilan to'ldiriladi. Nasos quvurlari zaboyga kuchli zarba bilan urilishida ba'zan spiral shaklida egilib yoki alohida lenta va bo'laklarga bo'linadi. Shtanglar quvurlardan tushib, ularning yonida, ba'zan bir necha qatorda turadi va ba'zi hollarda nasos quvurlarini o'rab, qattiq tiqinlar hosil qiladi. Bunday murakkab baxtsiz hodisalarni bartaraf etish uzoq davom etadi va samarasiz bo'lishi mumkin, chunki ishlatish kalonnasining butun yuzasi shaklsiz metall massasi bilan to'ldirilgan.
Bunday murakkab baxtsiz hodisalarda, odatda, birinchi navbatda, turli xil kombinatsiyalangan kolokollar ko'rinishidagi tashqi tutqich vositalaridan foydalanadilar, bu esa quvurlar yoki shtangning alohida chiqadigan uchlari bo'lsa, quduqlarning ishlatish kalonnasidagi baxtsiz hodisalarni bartaraf etish jarayonini sezilarli darajada tezlashtiradi. Shuningdek, ular shtang va quvurlarni frezerlash uchun frezerlardan foydalanadilar. Bu ish juda mashaqqatli bo'lib, favqulodda quvurlar va shtanglar qismlari sirtga chiqariladi. Chiqariladigan trubaning yuqori uchiga silindrsimon shakl berish uchun, avvalo, egiluvchan va yumshoq po'latdan yasalgan maxsus tebranish toji ishlatiladi. Toj yordamida, deformatsiyalangan quvurlarning uchlari va shtang quduqning o'qi bo'ylab bosim ta'sirida egilib, tojning tanasi ichiga kiradi. Metallni bir vaqtning o'zida kesib tashlash uchun, siqish tojining tishlari qattiq qotishma bilan mustahkamlanmaydi. Agar toj chiqarilgan quvurlarning uchini siqib chiqmasa, ular shaklsiz metall massasi bo'lganligi sababli, frezer tushiriladi va silindrsimon korpusga qayta ishlov beriladi, so'ngra kolokol tomonidan ushlanadi. Baxtsiz hodisalar sodir bo'lgan taqdirda quduqda ko'p hollarda silindrsimon shaklga ega bo'lgan turli xil yer osti uskunalari va alohida metall buyumlar qolishi mumkin: jelonka, chuqurlik nasoslari, qum va gaz ankerlari, perforatorlar, turli xil ulgichlar (переводник), kichkins metal quvurlari (патрубки) va boshqalar. Bunday yer osti uskunalarini muvaffaqiyatli ushlash va olishning asosiy shartlaridan biri muhrlardan foydalangan holda ishlatish kalonnalarini aniq holati va joylashuvini aniqlashdir. Agar ob'ekt quduqda erkin holatda joylashgan bo'lsa, uni avariya ob'ektining yuqori uchining xususiyatiga qarab (quvur, kolokol, overshot, metchik, kalibrli-metchik) har tutqich vositasi bilan olib tashlash mumkin. Agar ob'ekt quduqqa qum tiqin bilan tiqilgan bo'lsa, tutqich vositasi bilan ishlashni boshlashdan oldin quduqni yaxshilab yuvish va burg’ilash quvuri yordamida tushirilgan toj yordamida olib tashlash kerak. Tiqilib qolgan qum tiqinlarini tozalash jarayonida jelonkani quduqdan chiqarib olish uchun ikkita maxsus asbobdan foydalaniladi, osilib turgan jelonkani arqonni kesish uchun mo'ljallangan arqon kesgich va jelonkani chiqarib olish uchun vilkadan foydalaniladi.
168 mm va undan ortiq diametrli ustunlarda ishlaydigan arqon kesgich Kr 1-6 5/8 "(12.27-rasm) ikkita mustaqil qismdan iborat: Shtok 1, mufta 2 bilan qotiriladi, uning yordamida burg'ulash quvurlari bilan bog'langan va korpus 3, nipelga qotiriladi 4. Shtok bo’ylab korpus erkin siljiydi, korpusning pastki qismidagi tirgakgacha. Asbobni quduqqa tushirishda arqonni o'tkazish uchun mo'ljallangan shtok va korpusda uzunasıga oynalar mavjud; korpusdagi deraza ko'ndalang tirqish bilan tugaydi, uning ichiga ustki kesgich 5 o'rnatilgan, vintlar bilan qotiriladi 6. Pastki kesgich 7 silindrsimon vtulka shakliga ega bo'lgan shtang ustiga qo'yiladi, uning ichida konussimon burg'ulash amalga oshiriladi, buning natijasida qirqadigan kesuvchi qirrasi hosil bo'ladi. Pastki kesgichni shtokga burab qotirilgan tirgak xalqa 8, ushlab turadi. Kesuvchi arqon kesgichlar maxsus po’latdan tayyorlanadi va issiqlik ta’sirida qayta ishlanadi va toblanadi. Arqon kesgich bilan ishlash quyidagicha amalga oshiriladi. Asbobni quduqqa tushirishdan oldin bog'lovchi arqon quduqning boshida kesiladi, arqonning uchi arqon kesgichning korpusi va shtangdagi derazalar orqali o'tkaziladi va bog'lovchi barabanga o'ralgan arqon bilan yana birlashtiriladi. Keyin arqon kesgich burg'ulash quvurlariga quduqqa tushiriladi, shunda yuqori kesgich arqonga suyanib turadi, arqon bo'ylab arqon kesgichning yaxshi o'tishi uchun uning kuchlanishi biroz zaiflashadi. Asbob jelonkaning yoyiga etib kelganida, arqon tortiladi va burg'ulash quvurlari ko'tariladi. Bunday holda, shtang korpus bo'ylab yuqoriga ko'tariladi, kesuvchilar bir-biriga yaqinlashadi va bir yoki bir nechta siljishdan keyin arqon kesiladi. Keyin, birinchi navbatda, kesilgan arqon quduqdan chiqariladi, so'ngra arqon kesgich bilan burg'ulash quvurlari. Shundan so'ng siz jelonkani ushlashni boshlashingiz mumkin, buning uchun ikki shoxli vilkalar ishlatiladi (12.28-rasm). Ushbu asbobning pastki uchi vilka shaklida bo'lib, uning teshiklarida o'qga suriladigan sharnir o'rnatilgan. Ikki shoxli vilka quduqqa tushirilganda, asbob jelonka dastagiga borib tiqilganda, surgichni ko’tarishdan oldin dastakni ichkariga o’tkazadi, va keyin o’z og’irligi ta’sirida, shuningdek elastiklik kuchi ta’sirida yana pastga tushadi jelonkani ushlaydi va yuzaga olib chiqadi. Quduqqa tushgan narsalar juda xilma-xildir. Buning uchun tutqich asboblarining juda o'ziga xos turlari qo'llaniladi: ersh, o'rgimchak, nayzasimon doloto, har xil turdagi frezerlar, sverlo, shtopor, qisqich va boshqalar.
12.28. Ikki shoxli vilka.
1-korpus; 2-surilma; 3-plastinkali prujina
Quduqqa tushgan narsalar ko'pincha pastki qismida bir xil metall tiqin hosil qiladi, uni olib tashlash juda qiyin. Ba’zida turli xil chuqurliklarda alohida predmetlar tushib qisilib qoladi va o’qli tiqin ko’rinishidagi ustun yaratadi. Quduqqa qaysi ob'ekt tushganligi ma'lum bo'lsa, uni qazib olish soddalashtiriladi. Agar yiqilgan ob'ekt va uning holati ma'lum bo'lmasa va uni muhr yordamida aniqlash qiyin bo'lsa, unda ish ancha murakkablashadi. Kichik metall buyumlar - Kuvalda, zanjirlar kalitlari, , sharoshkali dolotolar va boshqalar - har xil turdagi o'rgimchaklar bilan chiqariladi. Agar quduqda bu narsalarni chiqarib olishda qum yoki loy tiqin bo'lsa, unda o'rgimchakdan foydalanish ayniqsa samarali bo'ladi. O'rgimchakning eng oddiy turi rasmda ko'rsatilgan. 12.29. Kichik metall buyumlarni ushlash uchun magnit frezerlar keng qo'llaniladi. Magnit uchun material sifatida tuyqich operatsiyalarida foydalanishga imkon beruvchi bir qator qimmatli fazilatlarga ega bo'lgan yuqori magnitli qotishma magniko ishlatiladi: u zaif demagnetizatsiyalangan va magnit 1 yilgacha yoki undan ko'proq davom etadi; tebranishlar, zarbalar, keskin tebranishlar va harorat o'zgarishidan qat'i nazar, korroziya paytida uning magnit xususiyatlari saqlanib qoladi. Magnit frezerlagich bilan ishlashda muammolarni oldini olish uchun u burg'ulash quvurlariga tushiriladi. Tutqich joyiga 6-7 m qolmasdan, frezerning tushishi, yuvish va past tezlikda aylanish bilan davom ettiriladi. Tutqich joyiga etib borgach, aylanadigan magnit frezerning pastki qutbi zaboyga yaqinlashganda metall buyumlarni markazga to'playdi. Taxminan 10 daqiqa davomida pastki qismida frezerlash mashinasi ishlagandan so'ng yuvish to'xtatiladi va asbob ko'tarila boshlaydi. Magnit frezerning kamchiliklari - qo'lga olingan ob'ektning mavjudligini ko'rsatadigan signalning yo'qligi.
Rasm. 12.29 Quvur o'rgimchak:
a - tushishdan oldin; b-zaboydan ko'tarishdan oldin