14-mavzu. XVI-XVII asr birinchi yarmida Germaniya Reja

Xulosa qilganda, O'ttiz yillik urush Yevropa yerlarida to XX asrdagi jahon urushlarigacha bo’lgan tarixdagi eng qonli to'qnashuv bo'lib qoldi. Urush yillarida Germaniya hududida, turli ma'lumotlarga ko'ra, aholining 40 dan 75% gacha qirilgan. Chexiya aholisi 2,5 milliondan 700 ming kishiga kamaydi. Markaziy Yevropaning ko'plab yerlari ko'p yillar davomida bo’shab qoldi. Muqaddas Rim imperiyasi yeridagi 2 mingga yaqin qal'alar, 1,5 mingdan ortiq shahar va 17 ming qishloq vayron qilingan. Urushning o'ttiz yilida juda ko’p odam yuqumli kasalliklardan o’lib ketishdi.
O'ttiz yillik urushning muhim oqibatlaridan biri dinning Yevropa mamlakatlari hayotiga ta'sirining pasayishi edi. Endi ularning munosabatlari asosan iqtisodiy va geosiyosiy manfaatlarga bog'liq bo’lib qoldi.
Zamonaviy diplomatiya davri barcha mamlakatlar tengligi, davlatlar tomonidan bir-birining suvereniteti va chegaralarini o'zaro tan olishiga asoslangan Vestfaliya tinchligidan boshlanadi. Bundan tashqari, O‘ttiz yillik urush harbiy ishlarni tubdan o‘zgartirib, o‘qotar qurollarning nayzalardan, yengil otliqlarning esa sekin, og‘ir qurollangan otliqlardan ustunligini isbotladi. Artilleriya to'liq jangovar bo'linmaga aylandi va shundan beri nafaqat istehkomlarni qamal qilishda, balki piyoda askarlarni qo'llab-quvvatlashda ham qo'llanildi. Birinchi marta O'ttiz yillik urushda qo'llanilgan taktika, strategiya va harbiy tuzilmalarning ko'p tamoyillari yuzlab yillar davomida janglarda qo'llanilgan, ba'zilari hozir ham amalda ishlatilmoqda.


Savol va topshiriqlar

1. Germaniyaning iqtisodiy tuzumiga qisqacha tavsif bering.

2. Germaniyada dehqonlar qo’zg’olonining tez-tez bo’lib turish sabablarini ko’rsating.
3. Germaniyada reformatsiyaning boshlanishiga nimalar sabab bo’ldi?
4. Germaniyada dehqonlar urushi va uning tarixiy ahamiyati nimalardan iborat bo’ldi?
5. O’ttiz yillik urushning boshlanish sabablarini ko’rsating
6. Vestfaliya tinchlik bitimining natijalarini ko’rsating.