14-ma’ruza. Metallar korroziyasi. Ularning turlari reja: Metallar karroziyasi va ularning turlari

Korroziya tezligi
Korroziya tezligi (K) bir soatda bir kvadrat metr yuzadan yemirilgan grammlar
Л
soni bilan ifodalanadi. Masalan, temirning suvdagi korroziya tezligi K=0.05g/sm 
soat bo'lsa va bir tekisda borsa, bir yil davomida 0.1 mm chuqurlikkacha boradi.
Korroziya tezligini elektrokimyoviy polyarizatsiya jarayoni chegaralaydi. Katodli 
va anodli konsentratsion polyarizatsiyatdan tashqari anodli polyarizatsiya, himoya 
parda hosil bo'lishi bilan amalga oshiriladi. Shuning uchun korroziyaga qarshi 
kurashda depolyarizatorlar ishlatiladi. Masalan, eritmada vodorod H+ ionlar 
konsentratsiyasini oshirish metall yemirilishini tezlatadi, gidroksid OH- ionlar 
konsentratsiyasini oshirish esa Fe, Mg va shunga o'xshash metallarning korroziyasini 
sekinlashtiradi.
Oddiy galvanik elementlarda korroziyaga qarshi kurashda tok kuchini oshiradilar. 
Anod elektrodda metallning yemirilishi qancha sekin borsa, korroziya tezligi shuncha 
kichik bo'ladi.
Anod jarayon. 
Agar elektrod atrofida qiyin eriydigan modda hosil bo'lsa, u 
metallni korrozion muhitdan ajratuvchi himoya pardasi hosil bo'lishga olib keladi, 
masalan, ishqoriy muhitda temirning korroziyalanishida anodda qiyin eruvchi 
gidratlangan temir oksididan iborat bo'lgan himoya pardasi hosil bo'ladi. Bu esa 
korroziya jarayonini to'xtatadi.
Q o'rg'oshin esa suyultirilgan sulfat kislotada qiyin eriydigan parda hosil bo'lgani 
uchun juda oz korroziyalanadi.
Katod jarayoni. 
Katoddan elektronlarning olinishi qancha sekin bo'lsa, anoddagi 
metall yemirilishi shuncha sekin boradi. Katod elektrod yuzasida elektronlarning 
elektrolit ionlari bilan bog'lanishiga katod depolarizatsiya deyiladi.
Atmosfera korroziyalanishi 
- atmosfera sharoitida metallarning atmosferada o'z 
- o'zidan oksidlanishi amalda eng k o'p tarqalgandir
113

---

Oksidlanish 
mexanizmi 
quyidagicha: 
metallni 
atmosferada 
nam 
havoni 
adsorbsiyalanishi natijasida ingichka suyuqlik parda (elektrolit) hosid bo'ladi. Toza 
va quruq havoda korroziya juda sekin boradi (suv - kuchsiz elektrolit). Atmosferada
O2, asosan SO2 bo'lishi korrozion jarayoni tezlatadi. Masalan, temir yo'lga yaqin 
joylashgan simlarga nisbatan kam xizmat qiladi. Hozirgi vaqtda po'lat - aluminiy 
simlar ko'p qo'llaniladi. Chunki ular tokni po'latga nisbatan yaxshi o'tkazadi va 
aluminiy simga nisbatan ancha mustahkam. Bunday simlar korroziyaga chidamli, 
chunki havodagi mayda kristall holdagi tuzlar ayniqsa Cl- ionlari korrozion aktivdir.