14. Chervyakli uzatmalarning hisobi

Chervak va chervyak g‘ildiragi materiallari
Chervaklar aksariyat holarda uglerodli va legirlangan po‘latlardan tayyorlanadi. Chervak g‘ildiragi esa chervak bilan antifriksion juft hosil qilish shartidan po‘latdan yumshoqroq bo‘lgan cho‘yan, bronza yoki latundan tayyorlanishi mumkin. Chervak g‘ildiragini materiali uzatmaning sirpanish tezligiga bog‘liq bo‘ladi. Agar sirpanish tezligi m/s bo‘lsa, chervak g‘ildiragi uchun CЧ cho‘yan tanlanadi; agar m/s oralig‘ida bo‘lsa qalaysiz bronza (БрАЖ9–4 kabi) tanlanadi; agar m/s bo‘lsa chervak g‘ildiragi uchun qalayli bronza (БрОФ10–1, БрОНФ kabi) tanlanadi.
Bunda ruxsat etilgan kontakt kuchlanishning qiymati qattiqligi ≥HRC 45 bo’lgan silliqlangan va jilvirlangan chervyaklar uchun
, (14.33)
bunda – kuchlanishning vaqtincha qarshilik bo‘rsatish chegarasi; agar chervak jilvirlanib silliqlanmasa
, (14.34)
bo‘ladi. Agar chervakning qattiqligi bo‘lsa
, (14.35)
bo‘ladi.
Ruxsat etilgan eguvchi kuchlanishning qiymati bronzaning hamma turlarida ham
, (14.36)
bo‘ladi; bunda – materialning oquvchanlik chegarasi.


Chervakli uzatmalarni hisoblashga doir misollar
1 – masala. Chervakning o‘q bo‘yicha qadami , chervakning diametr koeffisienti . Chervakli uzatmaning uzatish nisbati . Chervak, chervak g‘ildiragi o‘lchamlari va o‘qlararo masofani hisoblang.
Yechish. da ; ; (14.11) formulaga binoan
.
Chervak va chervak g‘ildiragining bo‘luvchi diametrlari;
,
.
Chervakning tashqi va ichki diametrlari;
,
.
Chervak g‘ildiragining tish uchi va tubidan o‘tuvchi diametrlari.
,
.
Chervak g‘ildiragining eng katta diametri
.
Chervakning kirim qirqilgan qismi , qabul qilamiz.
Chervak g‘ildiragi gardishining eni
.
Uzatmaning o‘qlararo masofasi
.
2 – masala. Chervakli uzatmaning o‘qlararo masofasi . Uzatmaning uzatish nisbati . Chervakning diametr koeffisienti . Chervak va chervak g‘ildiragining o‘lchamlarini hisoblang.