13-Mavzu: Tuproq va yer osti suvlaridagi tuzlarning miqdori va tarkibini aniqlash

Tuproq sho'rlanishini oldini olish chora-tadbirlari. 

Sizot suvlarining to‘planishi va chiqib keta olmasligi tuproqning sho‘rlanishiga yoki botqoqlanishiga 

sabab bo‘ladi. Sho‘rlanib qolgan ba’zi yerlar esa qishloq xo‘jaligi oborotidan chiqib ketadi. 

Bunday  yerlar  Rossiya,  XXR,  Pokiston  va  O‘zbekistonda  ham  uchraydi.  Jumladan,  Rossiyada  

12  mln.  ga,  Pokiston  va  XXR  da  6  mln.ga  dan,  O‘zbekistonda  2,8  mln.ga  dan  ortiq  maydonlar 

sho‘rlangandir. Qadimda bunday yerlarni tashlandiq (partov) yerlar deb atashgan. Agar bu yerlarda ma’lum 

bir  meliorativ  tadbirlar  amalga  oshirilsa,  sizot  suvlar  rejimi  yaxshilanib,  yer  sho‘rsizlanadi  va  qishloq 

xo‘jaligi ekinlaridan olinadigan hosil ko‘payadi. 

1. Yer sho‘rlanishining va botqoqlanishining oldini olish. 

2. Sho‘rlangan va botqoqlangan yerlarni tubdan yaxshilash. 

Bu tadbirlar quyidagi usullar yordamida amalga oshiriladi: 

a)  sug‘orish  tarmoqlaridan  va  sug‘orish  dalalaridan  bo‘ladigan  suv  isrofgarchiligini  keskin  ka-

maytirish; 

b) tuproq namligining bug‘lanishini kamaytirish; 

d) sizot suvlar sathini pasaytirish; 

e) faol qatlamdan o‘simlik hayoti uchun zararli tuzlarni yo‘qotish. 

Bu usullar suv xo‘jalik, agrotexnik, fizik, kimyoviy, biologik, elektrotexnik va gidrotexnik tadbirlar 

yordamida amalga oshiriladi.