13-Mavzu: Korxonalarning elektr ta’minoti asoslari Reja. Elektr energiya xosil qilish va uni tarqatish



Download 0,75 Mb.
Pdf ko'rish
bet3/3
Sana17.07.2022
Hajmi0,75 Mb.
#816655
1   2   3
Bog'liq
13 (1)

Transformatorlar nimstansiyalari
kuchaytiruvchi va pasaytiruvchi bo‘ladi. 
Kuchaytiruvchi nimstansiyalar
elektr energiyasini yuqori kuchlanishlarda uzatish 
maqsadida elektr stansiyalar yoniga quriladi. 
Pasaytiruvchi nimstansiyalar
esa iste’molchiga yakin joyda quriladi. Ta’minlovchi 
yuqori kuchlanishli liniya kuchlanishini iste’molchilar kuchlanishi (0,4/0,23 kV)gacha pasaytirib 
beradigan nimstansiya 
iste’molchi nimstansiya
deb ataladi. Qishloq xo‘jaligi xududlarida ochiq 
(minorali, yig‘ma) va yopiq uch fazali va bir fazali transformatorli nimstansiyalar qo‘llaniladi 
(16.3-rasm). 
Transformator nimstansiyalarida ko‘llaniladigan uch fazali kuch tranformator-lari po‘lat 
listlardan yig‘ilgan o‘zakdan xamda birlamchi va ikkilamchi chulg‘amlardan iborat bo‘ladi. 
O‘zak xamda chulg‘amlar moy tulgazilgan metall bakka joylashtiriladi. Moy transformator 



izolyasiyasini elektr mustaxkamligini oshiradi va chulg‘amlarni sovutishni yaxshilaydi. 
Elektrotexnika sanoati kuyidagicha rusumli transformatorlarni ishlab chikaradi: 25; 40; 63; 100; 
160; 250; 400; 630; 1000; 2500; 4000; 6300; kV A va boshka.
A V S 
13.3-rasm. 3 fazali
1 transformator sxemasi.

 
 
 

 
1-magnit o’zak, 
2-birlamchi chulgam, 
3-ikkilamchi chulgam. 
3 A,V,S-yukori kuchlanish, 
a,v,s-past kuchlanish chulgami. 
a v s 
 
13.3. Yuqori va past kuchlanishli elektr tarmoqlari. 
Elektr energiyasi elektrostansiyalardan iste’molchilarga yuqori kuchlanishli (1000 V dan 
yukori) va past kuchlanishli (1000 V gacha) liniyalar orqali uzatiladi. Eelktr ta’minoti tizimida 6, 
10, 20 va 35 kV li yuqori kuchlanishli uch simli xavo tarmoqlari xamda 380/220 V kuchlanishli 
erga ulangan nul simli past kuchlanishli (xavo va kabel) tarmoqlari quriladi. 
Xavo liniyalarini asosiy elementlariga tayanchlar, simlar, izolyatorlar va armatura kiradi. 
YOg‘ochli yoki temir beton tayanchlarga simlar osiladi. Xavo tarmoqlari uchun quyidagi simlar 
ishlatiladi; ochik alyuminiyli (A), po‘lat – alyuminiyli (AS), po‘lat ko‘psimli (PS, PSM) va bir 
simli (PSO). Xavo liniya (tarmoq)larini kesim yuzalari qizishni ruxsat etilgan qiymati, 
kuchlanishni yo‘qolishi va mexaniq bikrligining xisobi bo‘yicha topiladi. Masalan, kuchlanish 
yo‘qolishini ruxsat etilgan miqdori (2…3 %)ni belgilab uch fazali tarmoq faza simi kesim 
yuzasini kuyidagi formuladan topish mumkin.
6
10







U
U
P
F


mm
2

bunda 

-simni solishtirma qarshiligi, Om, 
R
–yuklama quvvati Vt, 

-
liniya uzunli gi m,
U–
tarmoq nominal kuchlanishi V,
 ∆U–
kuchlanish yo‘qolishini ruxsat etilgan qiymati V. Bir fazali 
tarmoq simini kesim yuzasi quyidagicha topiladi.
6
10
2








U
U
P
F


Simlarni qizishi bo‘yicha kesim yuzasini topishda avvalo yuklama toki topiladi, so‘ngra 
ushbu tok bo‘yicha ma’lumotnomadan maqbul standart kesim yuzasi aniqlanadi. Bunda quyidagi 
shart bajarilishi kerak: simni standart kesim yuzasi toki 
I
n
yuklamani xisoblangan toki 
I
yu
dan 
katta bo‘lishi shart 
I
n
> I
yu
. Ma’lumki, elektr qurilmalarini ishlatish jarayonida quvvat koeffitsenti 
Sosφ
yuklamani miqdoriga va xarakteriga qarab o‘zgaradi. Quvvat koeffitsentini oz miqdorlarida 
simlardagi isroflar ko‘payadi, ammo isroflarni o‘zgartirmasdan ushlab turish uchun esa sim 
kesim yuzasini oshirish kerak bo‘ladi. Demak, quvvat koeffitsenti 
Sosφ
– elektr energiyasidan 
okilona foydalanish ko‘rsatkichi xisoblanadi. YAna 
Sosφ
ni past bo‘lishi iste’molchi tokini 
ortishiga olib keladi, bu o‘z xolatida yuklama tokini oshishiga, isroflarni ko‘payishiga, sim kesim 
yuzasini katta bo‘lishiga olib keladi. 
Sosφ
ni oshirish usullari quyidagilar: 
- elektrodvigatel quvvati ishchi mashina quvvatiga to‘g‘ri kelishi kerak; 
- ishchi mashinalarga aylanish chastotasi yuqori bo‘lgan dvigatel tanlash kerak; 
- elektrodvigatellarni nominal yuklamada ishlashini ta’minlash kerak; 
- elektrodvigatellarni yuklamasiz ishlashini cheklash lozim; 
- quvvat koeffitsentini oshirish uchun kondensatorlardan foydalanish kerak. 
Nazorat savollari. 
1.Elektr energiya xosil kilinishini izoxlang?
2.Energiyani kanday tarkatiladi? 
3.Elektr ta’minoti k/x da kanday?



4.Nimstansiyalar nima? 




Download 0,75 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish