13-мавзу. Корпоратив бирлашиш ва қЎшиб олишларнинг замонавий йўналишлари

13.2. Корпоратив бирлашиш ва қўшиб олишларнинг замонавий йўналишлари.
АҚШ, Европа давлатлари, Япония, Жанубий Корея ва Хитой давлатларида юридик шахсни қайта ташкил этиш ва тугатиш ўзига ҳос мурракаб томонлари ва статегик аҳамиятни ўз ичига олади.
Жумладан:
- Mergers and consolidations (бирлашиш ва бирлаштириш)
- Corporate buyouts (корпоратив харидлар)
- Corporate takeovers (корпоратив эгаллаш (акциялар)
- Recapitalization (қайта ташкил этиш)
- Divestiture (Spinoffs and split-offs) (ажралиш ва ажратиш)
Mergers and consolidations (бирлашиш ва бирлаштириш) бунда иккита мустақил юридик шахс бирлаштирилади. Уларнинг ҳуқуқ
ва мажбуриятлари ҳамда дебитор ва кредиторлар олдидаги ҳуқуқ
ва мажбуриятларни амалга оширишлари лозим бўлади.
Corporate buyouts (корпоратив харидлар) бу Corporate takeovers (Корпоратив эгаллаш (акциялар)га ўхшаш қайта ташкил этиш ҳисобланади. Бироқ Corporate buyouts орқали корпоратив қайта қуриш ҳисобланади. Корпоратив харидлар инистутционал инвесторлар ва бошқаларни молиялаштириш орқали компания активларидан гаров сифатида фойдаланиш билан амалга оширилади.
Corporate takeovers (корпоратив эгаллаш (акциялар) бунда компания бошқа бир компаниянинг назорат қилувчи акциялар пакетини сотиб олиши ёки унга эгалик қилиш орқали амалга оширилади. Назорат қилувчи акциялар пакетига эга бўлган компания сотиб олган компаниясининг кейинги фаолиятини назорат қилш билан биргаликда унинг мажбуриятлари учун ҳам жавобгар ҳисобланади.
Recapitalization (қайта ташкил этиш) асосан молиявий инқирозга дуч келган компаниялар ва ҳукумат томонидан амалга оширилади. Молиявий инқироз даврида компания ўзининг тўлов қобилиятига эга бўлиши
ва молиявий тўлов тузилмасини ҳимоя қилиш ҳамда солиқ тўлашдан қочиш мақсадида амалга оширилади.
Divestiture (Spinoffs and split-offs) (ажралиш ва ажратиш) компаниянинг асосий бўлмаган соҳаларида юзага келган молиявий муаммоларни ҳал қилиш усули сифатида ажратиш амалга оширилади. Бу ҳам ўз ичида сотиш, айрибошлаш ва шунга ўхшаган бошқа усуллар орқали амалга оширилади. АҚШ ва Европа давлатлари, Япония, Жанубий Корея ва Хитой давлатларида энг кўп тарқалган айта ташкил этиш усули сифатида Spinoffs ҳисобланади. Бу бош компаниядан алоҳида мустақил ташкилот сифатида иш олиб борадиган бизнес бўлинмадир. Шунингдек, компания акциялари ҳам иштирокчилари ўртасида пропорционал тақсимланади.
Ҳозирги кунда ривожланган давлатлар компаниялари молиявий ҳаражатларни қисқартиши учун ишлаб чиқаришга оид бўлмаган бўлинмаларини ажратиб юборишни афзал кўрмоқдалар. Ажратиб юборилган компаниялар томонидан кўрсатиладиган хизматлар эса аутсорсинг (юридик, солиқ, бухгалтерия, аудит, озиқ-овқат ва бошқалар) орқали амалга ошириш жудда катта қулайликлар тақдим этмоқда.