13-mavzu. Dunyo aholisi va aholi manzilgohlari joylanishi reja

Aholi zichligi = P/Q:

P – hududning doimiy aholi soni;

Q – hududning maydoni (yirik suv havzalari maydoni hisobiga olinmaydi)

Ma‘lumotlarga qaraganda, 2009 yil aholi zichligi 1 km2 ga Osiyoda - 129,

Afrikada - 33,

Amerikada -22,

Yevropada -32,

Avstraliya va Okeaniyada -4,

dunyo bo’yicha esa-50 kishini tashkil etmoqda.. Agar aholi 1 km2 ga 50 kishiga to’g’ri kelsa, aholi zichligi yuqori hisoblanadi. XXI asr boshida sayyoramizda aholi zichligi yuqori ekan.

Azich=7700000/135000000=57,03 kishi

Dunyoda aholi zichligi bo’yicha birinchi o’rinda Yevropada joylashgan Monako davlati turadi. Bu davlatda 2009 yil 1 km2 ga 35382 kishi to’g’ri kelgan

Xitoy – Makaosi (21346 kishi),

Singapur - (7486 kishi),

Xitoy–Gonkong (6403 kishi),

Baxreyn (1754 kishi),

Bangladesh (1127 kishi),

Maldiv orollari (1057 kishi),

Malta (1310 kishi)

Yer shari bo’ylab aholining joylanishi ma‘lum bir o’lcham va tipdagi xilma-xil shakllarga ega aholi manzilgohlari tizimi hamda to’rini vujudga keltiradi. Demak, odamlarning doimiy yoki vaqtincha to’planadigan, mujassamlashadigan (konsentratsiya) joyi – aholi manzilgohlari deb nomlanadi. Bu aholi manzilgohlari odamlarning yashash joyi, moddiy va ma‘naviy boyliklarni ishlab chiqaradigan va iste‘mol qiladigan markazlari, avlodlarning takror barpo bo’ladigan ijtimoiy hayot o’chog’i hisoblanadi

Aholi joylashishining hududiy ko’rinishi, ya‘ni shakli–aholi manzilgohlaridir. S.A.Kovalyov aholi va aholi manzilgohlarini – inson tomonidan yaratilgan odamlar hayoti uchun zarur bo’lgan moddiy shart – sharoitga ega ma‘lum bir hududda yashovchi aholining joylanishi, deb ta‘riflaydi

Aholini geografik o’rganishda ikki yo’nalish mavjud. Birinchidan, demografik yo’nalishda, ya‘ni aholining o’sishi, yoshi va jinsi, milliy tarkibi, takror barpo bo’lishiga ko’proq e‘tibor berilsa, ikkinchisida yuqoridagi geografik jarayonlarning natijasi bo’lmish aholi manzilgohlari, ularning to’ri alohida tadqiq etiladi