13-Mavzu aholi statistikasi reja

13.5. Aholi migratsiyasi statistikasi
Aholining mexanik harakati yoki migratsiyasi deb, aholining bir aholi punktidan boshqa punktga o`tishi yoki bir aholi punktidan boshqa punktga kelishi tushuniladi. Aholining ichki va tashqi migratsiyasi mavjud. Ichki migratsiya (mamlakat ichida doimiy yashash joyini o`zgartirish), tashqi (mamlakatdan doimiy yashash uchun chiqib ketish), mavsumiy (yilning ma’lum davrlarida mavjud aholi sonining o`zgarishi), mayatnikli migratsiya (kishilarning xar kuni uyidan ish yoki o`qish joyiga, yoki aksincha xarakatiga aytiladi).
Yil davomida mamlakatga kelganlar soni 157,1 ming, chiqib ketganlar — 177,7 ming kishini, migratsiya saldosi esa -20,6 ming kishini tashkil etdi.
Toshkent viloyatida (-6200 kishi), Samarqand (-5200 kishi), Qashqadaryo viloyati (-4000 kishi) va Qoraqalpog‘iston Respublikasida (-4400 kishi) eng yuqori migratsiya saldosi qayd etildi.
Xorijdan kelganlarning 36,4 foizi Qozog‘iston, 31 foizi Rossiyadan, 18,1 foizi Tojikistondan, 3,3 foizi Turkmanistondan, 1,6 foizi Qirg‘izistondan, 9,6 foizi esa boshqa davlatlardan.
Xorijga yo‘l olganlarning 52,2 foizi Rossiya, 42 foizi Qozog‘iston, 0,5 foizi Qirg‘iziston va Tojikiston, 0,4 foizi Ukraina, 4,4 foizi boshqa davlatlar hissasiga to‘g‘ri keladi.
O‘zbekistonga 2094 kishi doimiy yashash uchun kelgan bo‘lsa, xorijiy davlatlarga 21,1 ming kishi doimiy yashashga chiqib ketgan.
Aholining mexanik harakatlarini o`rganish uchun mutloq va nisbiy ko`rsatkichlardan foydalaniladi.
Absolyut ko`rsatkichlar – aholi punktiga kelganlar soni – K, aholi punktidan chiqib ketganlar soni – r; migratsiyaning absolyut o`sishi (k-r).
Nisbiy ko`rsatkichlar – migrastion jarayonlarning intensivligini ifodalaydi:
Kelish K<sup>t</sup>=K/Ā x 1000%<sub>0</sub>;
Ketish K<sup>t</sup>=r/Ā x 1000%<sub>0</sub>;
Mexanik o`sish K^t=K-r/Ā x 1000%₀ yoki Kelish K^t-ketish K^t;
«A» shaxriga yil davomida 560 ming kishi keldi va 260 ming kish ketib qoldi. U holda,
Kelish K^t=560/11500 x 1000%₀=4,86%₀
Ketish K^t=260/11500 x 1000%₀=2,20%₀
Mexanik o`sish K<sup>t</sup>=560-260/11500 x 1000%<sub>0</sub>=2,66%<sub>0</sub>
Demak, har ming kishiga 2,66 kishining mexanik o`sishi to`g’ri kelgan.