13. maruza matni7

3.  Dala  tajribalari  va  ularning  xususiyatlari.  Dala  tajribalari 

dehqonchilikda  biror  bir  masalani  o’rganishda  hal  qiluvchi  uslub  bo’lib,  u  ishlab 

chiqarishga yaqin, tabiiy dala sharoitida olib boriladi. 

Dala tajribasi o’tkazishdan asosiy maqsad agrotexnologik tadbirlarni zonalar 

bo’yicha  o’rganish  yo’li  bilan  qishloq  xo’jaligida  tuproq  unumdorligi  va  ekinlar 

hosildorlikni oshirish va mahsulot sifatini yaxshilashdan iborat. 

Dala  tajribasi  qishloq  xo’jaligidagi  ilmiy  tekshirishning  asosiy  uslubi  hisoblanib, 

yuqoridagi uslublardan tuproq, ob-havo va agrotexnologik  tadbirlarning birgalikda 

o’simlikka ta’sirini tekshirilishi va izlanish ishlab chiqarish sharoitida olib borilishi 

bilan farq qiladi. 

Ilmiy  izlanish  va  shu  asosda  nazariy  masalarni  yoritish,  hosil  bilan  unga 

ta’sir  etuvchi  omillar  o’rtasidagi  qonuniy  bog’liqlik  darajasini  aniqlash,  tuproqni 

ishlash,  o’g’itlash,  sug’orish,  almashlab  ekish  tadbirlarini  ishlab  chiqish, 

tuproqlarning  meliorativ  holatini  yaxshilash,  yangi  navlar  yetishtirish,  sinash  va 

ularni  rayonlashtirish,  kasallik  va  zararkunandalarga  qarshi  kurashish  choralarini 

amaliyotda ishlab chiqish va boshqa muammolarni hal qilish mumkin. 

Dala  tajribasi  tushunchasi  oddiy  bo’lsa  ham,  haqiqatda  nihoyatda 

mashaqqatli  izlanishni,  mehnatni  talab  qilib,  bunda  tuproq  va  tabiatning  ko’pgina 

hisobga olish qiyin bo’lgan omillari bilan uchrashishga to’g’ri keladi. 

Dala  tajribalari  o’z  xarakteri,  maqsadi,  o’rganiladigan  masalalari, 

o’tkaziladigan  joyi,  tajriba  davomiyligi  va  boshqa  ko’rsatkichlariga  ko’ra  bir 

nechta turga bo’linadi. 

1. O’tkazilish joyiga ko’ra: 

a)  Maxsus  ajratilagan  maydonlarda  o’tkaziladigan  dala  tajribalari