13. maruza matni7

3. Tekshirish natijalarini rasmiylashtirish. Fanning rivojlanishi davomida 

ilmiy texnik informasiya keskin ortadi. Shuning uchun yosh olimlar bir talay ilmiy 

adabiyotlar bilan tanishib chiqishi kerak. Berilgan ishni muvoffaqiyatli bajarish va 

konkret  muammo  bo’yicha  adabiyot  bilan  to’la  tanishish  uchun  bor  adabiyotlarni 

sistema holiga keltirish kerak va zarur. 

Ilmiy  adabiyot  bo’yicha  ishlashning  asosiy  usuli  –  izlanish.  U  referativ 

jurnallarni ko’rib chiqishdan  boshlanadi.  Kerakli referatlar  maxsus kartochkalarga 

yozib  olinadi.  Ular  sistemaga  solinadi  va  kerakli  maqolalar  manbalardan  matn 

etiladi.  

Bajarilgan  ilmiy-tekshirish  ish  ilmiy  maqola  yoki  patent  olishga  no’ma 

ko’rinishda  rasmiylashtirishi  mumkin.  Ilmiy  maqola  materialning  qisqa  kritik 

umumlashmasi, tajriba materialni va uning mushohadasi va xulosalar, hamda qisqa 

kritik umumlashmasidan tashkil topadi. 

Ilmiy  tekshirish  tugallangandan  keyin  yoki  uning  biror  bosqichi 

yakunlangandan  keyin  ilmiy  maqola  rasmiylashtirish  imkoniyati  aniqlanadi.  Agar 

u  ilmiy  yangilik  bo’lib,  ixtiro  deb  talqin  qilish  mumkin  bo’lsa,  u  holda  shubhasiz 

patent  guvohnomasi  olishga  no’ma  holida  rasmiylashtirish  kerak.  Bu  holda  ilmiy 

maqolani  rasmiylashtirish  matbuotda  e’lon  qilish  huquqini  beruvchi  patent 

guvohnomasi berulguncha qadar to’xtatib turiladi. 

Agar patent guvohnomasi “Xizmatda foydalanish uchun” grifi bilan berilsa, 

u  holda  matbuotda  e’lon  qilish  to’xtatiladi.  Umuman  maqolaning  hajmi  va 

xarakteri  jurnal  talabiga  mos  kelishi  kerak.  Talabga  ko’ra  ilmiy  maqola  yozish 

rejasi tuziladi. Avvalo jurnallardagi maqolalarga qisqacha umumlashma va taqriziy 

tahlil  beriladi.  Keyin  ishlatilgan  xom  ashyo  tug’risida  ham  ma’lumot  beriladi, 

keyin  tajribada  olingan  miqdorlar  jadval,  grafik  holida  tasvirlanadi.  Tajriba 

xulosalarining  nazariy  mushohadasi  beriladi.  Bunda  bajarilgan  ishning  alohida 

farqlari aniq keltiriladi. Maqola qisqacha umumiy xulosa bilan yakunlanadi. 

Maqolaga  annotasiya  va  referat,  mutaxassis  taqrizi  ilova  qilinib,  kafedra 

majlisida  ko’rib  chiqishiga  taqdim  etiladi.  Ilmiy  maqolaga  mualliflik  spravkasi, 

majlis bayonnomasini ko’chirmasi, akt ekspertizasi, taqdim xati ilova qilinib jurnal 

matbuotiga yuboriladi. 

Ilmiy tekshirish ishning natijalari oliy o’quv yurtlarida talabalar ilmiy texnik 

anjumalarida doklad qilib rasmiylashtirilishi mumkin. 

Ilmiy doklad – kirish, ishning asosiy ma’nosi va natijalaridan tashkil topadi. 

Dokladga rasm va jadvallar ilova qilinadi. Doklad davomida eksponatlar, jadvallar, 

rasmlar  namoyish  qilib  boriladi.  Eksponatlar  tegishli  yozuvi  bor  shisha  idishlarda 

yoki  og’izi  zich  yopilgan  probirkalarda  namoyish  qilinadi.  Doklad  vaqtida 

plakatlar o’rinida slaydlar bilan foydalansa maqsadga muvofiq bo’ladi.