13. maruza matni7

 Ilmiy ishlarning yakuni va ularni hujjatlashtirish. Aniq ilmiy xulosalar, 

PDF created with pdfFactory Pro trial version 

www.pdffactory.com

---

 

22

to’plangan  natijalar  isbotlashlar,  foydalanilgan  adabiyotlardan  so’ng,  keyingi 

yakuniy  bosqich  bu  qilingan  ilmiy  tadqiqot  yuzasidan  dissertasiya    shaklida, 

ma’ruza yoki maqolalar shaklida adabiy xujjatlashtirishdir. 

Bu  jarayon  davrida  ayniqsa  ilmiy  qo’lyozmani  mazmunini  yoritishda 

quyidagi qonun-qoidalarga e’tibor berish kerak. 

Ilmiy  qo’lyozmalarning  maqola  va  hisobotlarning  tekstlarini  tuzilishda 

hoshiyalarni  qo’yishda  e’tibor  berish  kerak.  Agar  bu  narsalar  to’g’ri  tanlansa, 

o’quvchilarga o’qib tushunish va o’zlashtirish oson bo’ladi. 

Ilmiy  qo’lyozmalarda  ayrim  so’z  va  gaplarning  takrorlanib    kelishiga  yo’l 

qo’ymaslik  kerak.  Ifodalanishi  kerak  bo’lgan  fikrlarni  juda  ham  ko’paytirib 

yubormaslik kerak. 

Ilmiy  qo’lyozmalarda  fikrlar  lunda  mazmunli  va  bor  bo’lgan  adabiyotlarda 

berilgan  yangilik  va  ixtirolarning  tanqidiy  tahlili  bo’lishi  kerakki,  hatto  bu  narsa 

muallif-avtor yoritayotgan mavzuga foydasi bo’lmasa ham. 

Xuddi  shunga  o’xshash  muallif  qo’lyozmani  yozayotganda  o’zini    oldingi 

qilingan  ishlariga  ha  deb  diqqatni  qaratmasligi  kerak.  Iloji  boricha  uning  tekstida 

har  xil  sifrlar,  sonlar,  yillar  va    turli  adabiyotlarni  misol  qilib  keltirishlarni 

kamaytirish kerak. 

Tekstni  tuzishda  shartli  belgilarni  qo’yishda  alohida  e’tibor  berish  kerak. 

Chunki  ular  davlat  standartlari  va  xalqaro  birliklar  sistemalaridan  chetga 

chiqmasligi kerak. 

Misol: 10  tonna jumlasini 10 tn, 10 t. kabi belgilanadi, aslida 10 t qo’yiladi. 

Mavzuning nomiga qarab qilingan ishlar, ixtirolar, sinflarga bo’linadi. 

UDK - universalnaya desitichnaya klassifikasiya 

MKI  -  mejdunarodnaya  klassifikasiya  izobrateniye.  (xalqaro  ixtirolar 

sinflari) aniqlanadi. 

Yozilgan  hisobotlar  dissertasiya  yoki referatlarning  nomlari titul  varaqasiga 

yozib  u  bilan  birga  bajarilgan  ishning  muallifini  familiyasi,  ismi,  otasining  nomi 

uning  ish  lavozimi,  ishlash  joyi,  ish  bajarilgan  joy,  bajarilgan  yili  va  agar  bo’lsa 

ilmiy rahbarning familiyasi, lavozimi ko’rsatiladi. 

Mundarija  qilib  ilmiy  mavzuning  paragraflari,  bo’limlari,  qismi  va 

mazmunli nomlar bilan belgilanib uning betlari  ko’rsatiladi. 

Mundarija ilmiy ishning boshlanishida yoki oxirida keltirilishi mumkin. 

Ayrim  hollarda  ilmiy  qo’lyozmalarda  so’z  boshi  yoziladi,  unda  bu  ilmiy 

ishning  yozilishi  sabablari,  ishni  qayerda  va  qachon  yozilganligi  uni  yozishda 

yordam bergan korxona va shaxslar  haqida qisqacha ma’lumot beriladi. 

Ilmiy  ishlarda  asosan  kirish  qismi  yoziladi.  Unda  ilmiy  mavzuning  qaysi 

tarmoqqa taluqligidan qat’iy nazar shu tarmoqdagi dolzarb muammolarni ko’rsatib 

shulardan  biri  yozilayotgan  muammo  ekanligini  uning  maqsadlarini  qisqacha 

yoritib yoziladi. 

Kirish  qismidan  keyin  qisqacha  qilib  tanqidiy  nazarda  adabiyotlar  tahlili 

beriladi.  Bunda  shu  tadqiqot  qilinayotgan  mavzuga  taluqli  adabiyotlarga  alohida 

e’tibor  berilib  undagi  ilg’or  fikrlarni  tan  olgan  holda  yaratilayotgan  yangilik  yoki 

ixtironing boshqalardan farqini yoritib berishi kerak. 

Shundan  so’ng  ilmiy  qo’lyozmada  tadqiqotning  asosiy  mazmuni  yozilib 

PDF created with pdfFactory Pro trial version 

www.pdffactory.com

---

 

23

unda  yig’ilgan  materiallar  tajriba  natijalari, ularni o’tkazish  usullari, asosiy  fikrlar 

va ilmiy izlanishlarning xulosalari beriladi. 

Bu  qismni  yoritishda  tadqiqotchi  mavzuning  asosiy  muammosini  o’rtacha 

tashlab  muammolarni  yechimlariga  aniq,  to’la  javoblarni  berib  o’tishi  kerak  va 

ishning matnida bir xil fikrlilik bo’lishi shart. 

Ayrim  sonli  qiymatlari  ko’p  materiallarni  yoki  tajriba  natijalarini  jadval, 

diagramma yoki grafiklar usulida bayon qilishi kerak. 

Ilmiy ishning yoki hisobotning har bir qismi yoki bo’limi uzining xulosalari 

bilan tugallanishi kerak. 

Xulosalar  shunday  yozilishi  kerakki  bunda  tekstda  ko’rsatib  o’tilgan 

tushuntirishlar yoki fikrlar takrorlanmasligi kerak. 

Ilmiy  ishlarning  oxirida  foydalanilgan  adabiyotlar  ro’yxati  keltiriladi.  Agar  ayrim 

adabiyotlar  faqat  bir  marta  qo’llanilsa,  unda  adabiyot  nomi  va  muallifi  matnda 

keltiriladi.