13. maruza matni7

MUSTAQIL IShLASh UChUN SAVOLLAR 
1.
Mineral va organik o’g’itlarni to’g’ri qo’llash qanday masalalarni hal qiladi? 
2.
Fanning maqsad va vazifalari nimalardan iborat? 
3.
Fanning o’rganish obektlari nima? 
4.
Fanning rivojlanish tarixi haqida tushuncha bering? 
5.
Metod, metodika, metodologiya qanday masalalarni hal yetadi? 
 
 
 
 
 
 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

7
MA’RUZA 
№
 2 
 
MAVZU: ILMIY FAOLIYaT VA UNING BELGILARI, ILMIY 
MUASSASALAR 
(2 SOAT) 
Reja: 
1.
 
Ilmiy bilim haqida tushuncha.
2.
 
Ilmiy tadqiqotni tavsifi
3.
 
Ilmiy tadqiqotning tuzilishi.
4.
 
Ilmiy tadqiqot materiallarini aniqlanishi.
TAYANCH TUS’HUNCHALAR: 
Ilm haqida tushuncha, Ilmiy bilim sistemasi, Ilmiy tadqiqotning tuzilishi 
ilmiy gipoteza, muammo, ) muammoni tuplash yoki yaratish 
1. Ilm - murakkab umumiy sosial ko’rinish, uning asosiy maqsadi yangi ilm 
olish va uning asosida yangi usullar yaratish, yangi masalalar yechish. 
Ilm - bu ilm sistemasi, bu shaxslarning ongli saviyasidir. Shaxslar ilm 
natijasida dunyoni keng miqyosida bilishga harakat qilishadi. 
Ilm - murakkab informasion sistema. U yangiliklarni yig’ishda, uni tahlil va 
qayta ishlash uchun kerakdir. 
Ilmni ikki asosiy funksiyasi mavjud: bilim funksiyasi va amaliy funksiyasi. Bular 
ilmni har tomonlama ko’rinishiga to’g’ri keladi, ya’ni ilm informasion sistema, 
shaxslarning keyingi faoliyatini o’rganish uchun va natijalarini amaliyotda qo’llash 
uchun. 
Ilm – mustaqil sistema sifatida bir-biriga bog’langan uchta elementlardan 
iborat: bilimni to’plash; shaxslarning faoliyati; tegishli korxonalarning faoliyati. 
Demak ilm bir butun sosial sistema uz ichiga oluvchi doimiy rivojlanib to’rgan 
shaxslarning faoliyatini. 
Ilmiy bilim sistemasi quyidagicha tavsiflanadi: 
1.
Ilm tarmog’i bo’yicha ijtimoiy ilm, texnikaviy ilm va tabiiy ilm; 
2.
Ilmiy fanlar bo’yicha: matematika, fizika, kimyo, fizikaviy kimyo va b. 
3.
Ilmiy faoliyati natijalari bo’yicha: publikasiyalar, ixtiro, patent, konstruktorlik 
ish, tajriba – texnologik ish va boshqalar. 
Ilmiy ish, ilmiy faoliyat, ilmiy mehnat, bu shunday ilm faoliyatiki, yangi 
ilmiy bilimlarni, texnika va texnologiyani o’rganishga, sistemaga solishga va qayta 
ishlashga qaralgan. U yangi texnologiyani yaratish, mahsulotni xususiyatlarini 
yaxshilash, mahsulotni qayta ishlash, yangi ilmiy bilimni sistemalashtirish uchun 
yo’naltiriladi. Ilmiy ishni natijalari quyidagi asosiy ko’rsatkichlar bilan 
ifodalanadi: originalligi va yangiligi bilan, takrorlanmagan natijalari bilan, 
yakkayu yagona bo’lishi kerak, tavakkalligi bilan, chunki izlanish har-xil 
ko’rinishda bo’lishi mumkin, ijobiy va salbiy. 
Ilmiy faoliyat tavsiflanadi: 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

8
•
maqsadi bo’yicha: nazariy rivojlanish, yangi texnikani ishlab chiqarish va 
boshqalar; 
•
ilmiy ish turi bo’yicha: fundamental, tabiiy; 
•
ilmiy ishlarning diapazoni bo’yicha: ilmiy muammo, ilmiy mavzu, ilmiy savol 
va boshqalar; 
•
tadqiqotni usuli bo’yicha: nazariy, tajriba, aralash.