13-Laboratoriya mashg’ulot Rele. Releni tranzistor orqali boshqarish Ishdan maqsad

---

13-Laboratoriya mashg’ulot 
Rele. Releni tranzistor orqali boshqarish 
 
Ishdan maqsad
: Releni tranzistor orqali boshqarishni Arduino platformasi 
yordamida releni tranzistor orqali boshqarishni ishlasi bilan tanishish. 
Kerakli komponentlar: 
• Arduino UNO R3 platformasi; 
• Breadboard; 
• C945-bipolyar tranzistor; 
• 1N4007- diod; 
• rele; 
• Ulash uchun simlar. 
Rele- elektr bilan boshqariladigan, mexanik kalit, ikkita alohida qismga ega: 
birinchi qismga manba ulaniladi- (A1, A2) va boshqariladigan qism, 1, 2, 3 
kontaktlari (13.1-rasmda releni ko’rinishi keltirilgan). 
13.1-rasm. Releni ulanish sxemasi keltirilgan 
Zanjirlar bir-biriga bog'liq emas. A1 va A2 kontaktlari o'rtasida metall yadro 
o'rnatilgan bo'lib, 
chulg’am va qo’zg’aluvchi qism (yakor va o’zak) li magnit tizim, 
ijrochi organi — kontakt. Chulg’amidan o’tayotgan tok kuchi o’zgarganda yakor 
yoki o’zagining tortilishi hisobiga kontaktlari ulanadi yoki uziladi. 
Releni Arduino-ga ulanganda, Yaxshilash uchun OE sxemasiga muvofiq 
kiritilgan n-p-n-tranzistoridan foydalanish qulayroq (qarang: 13.2-rasm.). Ushbu 

---

usul bilan siz yukni mikrokontroler quvvatidan ko'ra ko'proq kuch bilan ulashingiz 
mumkin. 
Bazaviy qarshilik cheklovchi hisoblanadi. Keng (1-10 kom) farq qilishi 
mumkin, har qanday holatda, tranzistor to'yinganlik rejimida ishlaydi. Tranzistor 
sifatida har qanday n-p-n-tranzistor bo'lishi mumkin. Tranzistor kollektor oqimi 
(biz talab qiladigan oqim) va kollektor–emitterning zo'riqishida (yukning 
kuchlanishi) tanlanadi. 
13.2-rasm. Arduino ( N-kanal boshqaruvi) releni ulash sxemasi) 
OE bilan sxema bo'yicha ulangan o'rni ochish uchun Arduino chiqishi uchun
1
– ni o'chirish uchun-
0
-ni qo'llash kerak. Sanjirni Arduino platformasiga ulanishi 
13.3-rasmda keltirilgan.
13.3-rasm.Releli boshqaruv sxemasi Arduino platformasi 
Sketch yozish. Har bir 5 soniyada o'rni o'zgaradi (yoqish / o'chirish). O'rni 
almashtirilganda xarakterli klik eshitiladi. 

---

int relayPin = 10; // D10 Arduino chiqish aloqasi 
void setup() 
{ 
pinMode(relayPin, OUTPUT); // (OUTPUT) chiqishi sozlash
} 
// funktsiya davriy cheksiz marta soni amalga oshiriladi 
void loop() 
{ 
digitalWrite(relayPin, HIGH); // releni qo’shish 
delay(5000); 
digitalWrite(relayPin, LOW); // releni o’chirish 
delay(5000); 
} 
Hisobot mazmuni 
1. Laboratoriya ishi mavzusi va ishdan maqsad. 
2. Mashg’ulot bo’yicha nazariy bilim va ko’nikmalar. 
3. Topshiriq bo’yicha berilgan sxema ko’rinishi va dasturini elektron shaklda 
tayyorlang va xisobotga kiriting. 
4. Dastur natijasini kiriting. 
Nazorat savollari 
1. Rele tushuntiring? 
2. Tranzistor nima? 
3. Rele nima maqsadlarda qullaniladi?