|
Vibratsiya ham sanoat korxonalarida foydalaniladigan qurilma- larning ishlashi natijasida paydo bo'ladi. U uchun shovqin va titrash jarayonlari tavsifli. Agar binolar konstruksiyalari va o'rnatilgan jihoz- lar vibratsiyalarining chastotalari mos tushsa, rezonans hosil bo'ladi. Bu holat esa juda xavfli hisoblanadi. Vibratsiyaning insonga ta’siri ham zararlidir. Shuning uchun vibratsiyani kamaytirish masalalari ham hal etilishi zarur. Vibroizolatorlar sifatida metall prujina, rezina kabi materiallar ishlatiladi. Vibratsiyaning ish davomida ruxsat etil- gan qiymatlari davlat standartlarida (ST SEV 1932-79 «Vibratsiya ruxsat etilgan darajasi») keltirilgan.
Sanoat korxonalarini loyihalashda vibratsiyani keskin kamaytiruv- chi tadbirlardan foydalanmoq zarur.
128. Turkumlashtirish nima beradi?
Har bitta sahifa yoki maqola bir necha turkumlarga qoʻshilishi mumkin, bu uchun faqatgina bir necha teg-havolalarni joylashtirish kerak. Shu havolalar asosiy matnda emas balki betning hoshiyasida, qattiq aniqlangan holatda aks etiladilar: Monobook skini ishlatilganda — pastda, Standart skini ishlatilganda — tepa oʻng tomonida. Sahifada turkumlar roʻyxati teg-havolalar yozilgan tartibda joylashtiriladi.
Tasvir turkumga qoʻshilishi uchun teg-havola tasvirning tavsif betida joylashtirilish kerak.
Turkum (genus) —1) botanikada filogenetik jihatdan yaqin (qardosh) turlarni birlashtiruvchi asosiy taksonomik kategoriya. Zoologiyadagi urugʻ botanikadagi T. ga toʻgʻri keladi. Mac, doʻlananing (Crataegus) har xil turlari (sariq, qizil va boshqalar) doʻlanalar T. iga birlashtiriladi. T.ning ilmiy nomi bitta lotincha soʻz bilan yuritiladi. T.lar bitta, bir nechta, oʻnlab, hatto yuzlab turlardan tashkil topadi. Har bir T. (urugʻ) biror oila tarkibiga kiradi. 2) zoologiyada hayvonlar sistematikasidagi taksonomik kategoriya, bir necha oilani birlashtiradi. Sistematikada koʻpincha T. sinflarga bevosita emas, balki oraliq kategoriyalar (ustturkum, infra sinf, kenja sinf) orqali birlashtiriladi.
134. Hajmiy birxillashtirish qaysi maqsadlarda qo`llaniladi?
Fazoviy birxillashtirish yo‘li bilan inshootlarning oraliqlari, baland- liklari va ustunlarning qadamlari bo‘yicha ishlangan variantlar qisqar- tirilgan. Shu asosda birxillashtirilgan kerakli hajm-rejaviy elementlar qabul qilingan. Buning amalda qo‘llanilishi turli qamrovdagi sanoat binolarining ko‘plab sxemalarini yaratish imkoniyatini beradi.
Sanoat binosining birxillashtirilgan qamrovli sxemasi texnologik jarayon tavsifiga qarab, sanoatning turli tarmoqlarida ishlatilishi mum- kin. Hajmiy birxillashtirish binolar konstruksiyalari va detallarini, turkumlari sonini qisqartirish va shu yo‘l bilan ularni tayyorlashning cheklanganligini ko‘tarish hamda narxini kamaytirishga olib keldi. Ijo- biy texnlogik yechimlami yaratish va tatbiq etishga sharoit yaratadi.
Sanoatning ba’zi tarmoqlarida ishlab chiqarish binolari yig‘ma temirbetonli karkasdan tayyorlanib, osma yoki yuk ko‘tarishi 50 t bo'lgan ko‘prik kranlar bilan jihozlandi. Bu tarmoqlarda binolarning loyihalarini ishlab chiqish birxillashtirilgan turkumli bo‘limlar (BTB) yoki birxillashtirilgan oraliqlar (BO) asosida amalga oshirildi.
Birxillashtirilgan turkumli boMimlar binoning hajmiy bo'lagi bo"lib, doimiy balandlikdagi bir necha oraliqlardan tashkil topadi. Bo‘limning o‘lchamlari binodagi texnologik jarayon va konstruktiv yechimga bog‘liq bo‘ladi. Bunday bo‘lim ko'pincha harorat bo‘limidan iborat bo‘ladi.
Birxillashtirilgan turkumli bo'limlar va oraliqlar o‘zaro birlashtiril- sa, texnologik sharoitlarga javob beruvchi o‘lchamlardagi (oraliq, qa- dam, balandlikdagi) sanoat binosining hajm-rejaviy va konstruktiv yechimi hosil bo‘ladi.
BTB ning o'lchamlari 144x72m bo'ladi. Qo'shimcha ravishda 72x72 m, 30x72m o‘lchami boigan bo'lim yoki oraliqlar yuqorida ko‘rsatilgan o‘lchamdagi bo'limga birlashtirilishi va shu asosda binoning hajm-rejaviy yechimi ishlab chiqilishi mumkin bo‘iadi. Texnik-
ujtisodiy jihatdan asoslanganda bu o'lchamlardan chetga ham chiqish mnmkin.
I lar qanday BTB va BO uchun ish chizmalari ishlab chiqilgan va ko'p adadda nashrdan chiqarilgan. Bundan foydalanish loyiha hujj- nll.uiiiing hajmini qisqartirishga, loyihaiash muddatini kamaytirishga, loyilia sifatini ko’tarishga va kam sondagi konstruktiv elementlarni qn' llashga sharoit yaratadi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
