12-вариант 1-топшриқ 12. Мавзу: Дарс-жисмоний тарбиянинг асосий шакли сифати

Катта танаффусда ўтиладиган ўйинларнинг мақсади ўқувчилар соғлиғини мустаҳкамлаш ва фаол дам олишини, чиниқишини таъминлаш, ақлий ва жисмоний иш қобилиятларини ошириш, жисмоний машқларни мунтазам равишда бажаришни одат тусига киритишдан иборатдир.
Катта танаффусларда турли ўйинлар ўтказиш бошлангич синф ўқувчилари билан қуйидагиларни амалга оширишга ёрдам беради:

• 
  ҳаракат фаоллигини ошириш;
  
• 
  фаол ва мазмунли дам олиш ва ҳордиқ чиқаришни ташкил этиш;
  
• 
  бутун организмнинг тетиклиги ва иш қобилияти тезроқ тикланишини таъминлаш;
  
• 
  жисмоний машқлар билан мустақил шуғулланиш кўникмаларини шакллантириш.
  

Ўйинлар ва жисмоний машқларни қуйи синф ўқувчилари организмининг психологик-физиологик хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда ўтказиш зарур.
Қуйи синф ўқувчилари ўйинларни мустақил ташкил этиш учун етарлича тажрибага эга эмаслар, шу сабабли синф раҳбари ва жамоатчи ташкилотчининг ўрни биринчи даражада бўлиши керак. Ўйинлар мактаб ҳовлисида ёки стадионида, спорт залида ҳамда йўлакда ўтказилиши мумкин.Танаффусларда ўтказиладиган ўйинларга ҳаракатли ўйинлар, тўп, арқонча билан машқлар, тирмашиб чиқиш ва ошиб ўтишлар, рақс элементлари, ритмик гимнастика, қувноқ мусобақалар киради.
Жисмоний машқлар шундай танланадики, буларда қўл, сўнгра елка, тана, оёқ мушаклари кетма-кет қатнашсин. Бунда юрак-томир ва нафас олиш тизими етарли даражада юклама олишини кузатиш мумкин.
1-9-синфлар учун мўлжалланган жисмоний тарбия дастурида жисмоний-соғломлаштириш ишларининг турлари келтирилган бўлиб, улар орасида куни узайтирилган гуруҳлардаги кундалик спорт соатлари асосий ўринни эгаллайди. Уларнинг мақсади ўқувчилар соғлиғини мустаҳкамлаш, ақлий ва жисмоний зўриқишларнинг олдини олишдан иборат.
Гуруҳлар бўйича ташкил этилган машғулотлар ўқувчиларни жисмоний тарбиялаш бўйича бир қанча вазифаларни ҳал этиш имконини беради, ақлий фаолиятнинг жисмоний фаолият билан алмашинувига ёрдамлашади, фаол ҳордиқ чиқариш учун қулай шароит, яхши кайфият, ижобий ҳиссиёт яратади, организмнинг умумий тонусини оширади. Спорт соатлари эркин, зўриқмаган ҳолда ўтказилади.
Спорт соатлари мазкур гуруҳларда 40-60 минут давом этади, вақтнинг бундай белгиланиши ўқувчиларнинг умумий ҳолатига, уларнинг ўқув ишларидан кейинги чарчаш даражасига боғлиқ бўлади.
Машғулотларни ўтказиш жараёнида ўқитувчи қўлланиладиган жисмоний машқларнинг мазмунини, таркибини билиши, шуғулланувчиларда физиологик ва ҳиссий юкламаларнинг ошиб кетмаслиги тамойилларига риоя қилиши керак.
Машғулотларда асосий ўринни таянч-ҳаракат аппаратларини асосий машқларни бажаришга тайёрловчи умумривожлантирувчи машқлар эгаллайди. Сафланиш машқлари ҳам қўлланилади, лекин уларнинг сони жисмоний тарбия дарсларига нисбатан камдир.
Шунингдек, синфдан ташқари ишлар ўқувчиларнинг умумий жисмоний тайёргарлигини, спорт турлари бўйича спорт сексияларида жисмоний тарбия байрамларини, спорт мусобақаларини ташкил қилиш ҳамда ўтказишга, давлат стандартларини топширишга тайёргарлик кўришларини ҳам ўз ичига олади.