12-seminar: tillarni tasniflash: funksional, areal, tipologik, geneologik 1-Topshiriq

12-SEMINAR: TILLARNI TASNIFLASH: FUNKSIONAL, AREAL, TIPOLOGIK, GENEOLOGIK
1-Topshiriq. Tillarni tasniflashda qaysi jihatlar e’tiborga olinadi. To’g’ri javobga + belgisini qo’ying.

Til tuzilishi
Tilning ijtimoiy vazifasi
Tilning tarqalishi
Qarindoshchilik munosabatlari
Shu tilda gaplashuvchilar soni
Til oilasi

2. Topshiriq. Tillarni areal jihatdan tasniflash nimaga asoslanadi. To’g’ri javobga + belgisini qo’ying.

Geografik-hududiy jihatdan tarqalish miqyosi
Makon va zamonda tarqalish qonuniyatlari
Tillarning bir-biriga ta’siri, o’zaro aloqalari
Tillar, lahjalar va shevalarning chegaralari
Dialektlar va tillarning shakllanish bosqichlari
Tillarning paydo bo’lish sabablari

3. Topshiriq. Tillarning funksional tasnifi qaysi omillarga bog’liq. To’g’ri javobga + belgisini qo’ying.

Dunyodagi o’lik va tirik tillar soni
Tirik tillarda gaplashuvchilar soni
Tilning o’z hududidan tashqarida tarqalish va qo’llanish darajasi
Tillarning hozirgi dunyo hamjamiyatida tutgan o’rni
O’z yozuviga ega va ega bo’lmagan tillar
Tabiiy va sun’iy tillar
Tilning amal qilish shakli va bajaradigan ijtimoiy vazifalar
O’lik tillar soni

4-Topshiriq. Tillarni tipologik jihatdan tasniflash asosida nima yotadi.

Tillar qarindosh va qarindosh emasligidan qat’i nazar ichki tuzilishiga ko’ra tasniflanadi
Tillarni tasnif qilishning umumiy nazariyalari, qonun-qoidalari, usullarini o’z ichiga oladi
Til sistemasi birliklarini umumiy belgisi, xususiyati asosida tasnif qiladi
Tilning umumiy va xususiy kategoriyalarini o’rganadi
Qiyoslanayotgan tillarning tuzilishidagi o’xshash va farqli tomonlarni aniqlaydi
Tillarni tarixiy nuqtai nazardan o’rganadi

5-Topshiriq. Quyidagi jadvalni to’ldiring. Ta’rif va misol bering.

Tillarning morfologik tasnifi
Agglyutinativ	Flektiv	Amorf	Polisintetik

6-Topshiriq. Quyidagi Hind-Yevropa tillari oilasi haqidagi jadvalni to’ldiring. Quyidagi til guruhi nomlaridan foydalaning: Hind tillari, Eron tillari, Slavyan tillari, Boltiq tillari, German tillari, Roman tillari, Kelt tillari, Grek tillari, Alban tili, Arman tili, Xetto-luviya, Toxar tillari

Hind va urdu, bengal, panjob, lahnda, sindxi, rajastxoniy, gujarat, maratxi, singal, nepal, bixar, oriya, assam, lo’li, kashmir va boshq.	Rus, ukrain, belarus, bolgar, makedon, serb-xorvat, sloven, chex, slovak, polyak	Fors, dariy, pushtu, baluchi, tojik, kurd, osetin, tat, talish, kasbiybo’yi, pomir tillari, yagnob	Daniya, shved, norveg, ingliz, niderland, friz, nemis, yidish (yahudiy)	Litva, latish, latgal	Irland, shotland, breton, vall, gall	Fransuz, provansal, italyan	Toxar	Alban	grek	Arman	Xett, luviya, palaya, kariya

7-Tophiriq. Quyidagi Kavkaz tillari oilasi haqidagi jadvalni to’ldiring. Quyidagi til guruhi nomlaridan foydalaning: G’arbiy, Sharqiy, Janubiy guruh

Megrel, laz, gruzin, svan	Nax tillar gurugi: Chechen, ingush, batsbiy; dog’iston tillar guruhi: avar, dargin, lak, lezgin, tabasarin	Abxaz tillar guruhi: abxaz, abaza; cherkas tillari guruhi: adigey, kabardin, ubixlar

8-Topshiriq. Quyidagi Oltoy tillari oilasi haqidagi jadvalni to’ldiring. Quyidagi til guruhi nomlaridan foydalaning: Turkiy tillar, Mo’g’ul tillar, Tungus-manjur tillar, Uzoq Sharq tillari

Yapon, koreys, ryukyus	Sibir tillar guruhi: tungus, lamut; Manjur tillar guruhi: manjur; Amur tillar guruhi: nanay, udey, orog	Mo’g’ul, buryat, qalmoq	Turk, ozarbayjon, turkman, gagauz, qrim-tatar, qorag’oy-balqar, qo’miq, no’g’oy, qaray, tatar, boshqird, shor

9-Topshiriq. Quyidagi Xom-Som tillari oilasi haqidagi jadvalni to’ldiring. Quyidagi til guruhi nomlaridan foydalaning: Som tillar, Misr tillar, Berber-liviya tillar, Kushit tillari, Chad tillar

Arab, amxar, tigre, tigray, gurage, xarari, ossuriy	Qadimgi misr, kopt	Shimoliy va G’arbiy-Markaziy Afrika tillari, gxadames, siua, tuare, zenaga, kabil	Shimoliy-Sharqiy va Sharqiy Afrika tillari, badaviy, agav, sidamo, afar-saxo	Markaziy Afrika va G’arbiy-Markaziy Afrika tillari, xausa, gvandara, ngizim, boleva, karekare, angas, sura

10. Topshiriq. Quyidagi Xitoy-Tibet tillari oilasi haqidagi jadvalni to’ldiring. Quyidagi til guruhi nomlaridan foydalaning: Xitoy tillari, Tay tillari

Xitoy, dungan	Tay, dun-shun, sek, lakkya, be, li