12-mavzu. Turizm tadqiqoti. Reja. Tadqiqot turi

Mulkchilik. Diqqatga sazovor joyga egalik qilish, rejalashtirish hamda boshqaruv jarayoniga muhim ta’sir qiladi. Masalan, Gold Koust sohilidagi Lamington Milliy bog’i davlat mulkiga tegishliligi shaxsiy mulkdan ko’ra davlatga ko’proq foyda keltiradi, chunki qaror qilishdagi atrof muhit hamda ijtimoiy jihatni hisobiga olish va yuqori saviyali ehtiyotkorlik kelajak avlod uchun foyda keltiradi. Davlat mulkchiligi qisqa muddatliliga qarama-qarshi tarzda uzoq muddatli atrof-muhitni keng tartibga solish demakdir.

Mo’ljal. Foydalilikning belgisi bu shaxsiy mulkchilik sektoriga bog’liq lekin aynan o’zi emas. Yillik foydaga ega bo’lgan hukumat kelajak avlod foydasi uchun muhim e’tibor beradi ya’ni, o’z nazoratida bo’lgan diqqatga sazovor joyga hurmat bilan qarash, boshqarish ishini o’z navbatida olib boradi. Milliy bog’da ko’zlanayotgan vazifaning asosiyi foydalanuvchi maoshi, tashrif buyuruvchi hissasini pasaytirish, shaxsiy homiyning faoliyati uchun yuqori imkoniyat va tashrif buyuruvchi ehtiyojiga yuqori e’tibor berishdir. Shunda milliy bog’ mijoz va tashrif buyuruvchining ehtiyojini qondiradigan haqiqiy biznesga aylanadi.

Fazoviy holati. Geografik shakl va hajmning ta’siri chiziqli joy bilan bog’liq muammo orqali oldinroq yoritib o’tildi. Aksincha, yumaloq yoki to’rtburchak yer (ba’zi milliy bog’) mo’jaz joy chegarasining uzunligini va yonma-yon joydan foydalanishga norozilik holatini kamaytiradi. Bu shuningdek amaliy ahamiyat kasb etadi, ya’ni chegara uzunligi to’silishi yoki qo’riqlanishi kerak. Yerning klassifikasiyasi tekshirish shkalasiga bog’liq. Masalan, janubiy-g’arbiy qirollik yerining hududiy strategiyasi ichki jihatdan farqlanmaydigan “nuqta” yoki “joy” sifatida Driimuold hisoblanardi, biroq maxsus yer rejasi ichki jihatdan farq qiladigan “maydon” sifatida bir xil joy hisoblanardi.

Haqiqiyligi. Holbuki, egalik, orientasiya va fazoviy konfigurasiya nisbatan to’g’ri keladi, “haqiqiylik” holati esa anchagina noaniq va farqli hisoblanadi. To’liq muhokama bu kitob doirasidan holi, lekin shuni aytish kerakki yasama yoki sun’iy bo’lmagan haqiqiy mo’jaz joyni nazarda tutadi. Shuningdek, keyingisi kerak bo’lmaydigan salbiy xususiyatdir. Masalan, Laskodagi (Fransiya) Neolit davriga oid 40000 yillik g’ordagi rasm turist uchun terlash va nafas olish kabi muammoga sabab bo’lgani tufayli, uzoq bo’lmagan joydan tomosha qilish uchun aynan shunga o’xshash obyekt barpo etildi. Sun’iy obyektning ijobiy yoki salbiy ko’rinishi uni qanday tushuntirib va tarjima qilib berilishiga bog’liq; agar turistga uning yasama ekanligi aytilsa va haqiqiy obyekt ilmiy o’rganilayotganligi sababli saqlanayotgani aytilganda yasama obyekt ijobiy talqin qilinishi mumkin. Shunga o’xshash Las Vegas mega-kazinosi haqiqiy bo’lmagan xizmat taklif etadi lekin mijoz buni bilgani uchun muammo tug’dirmaydi.

Tanqislik. Tanqislikning muhim ta’siri shuki, juda kamyob yoki yagona bo’lgan mo’jaz joy tanqislik tufayli turist uchun ham juda jozibali ham juda salbiy bo’lishi mumkin. Spektrning boshqa bir tarafida qariyb hamma joyda quriladigan yoki tashkil etiladigan turli manbadir. Tanqislik yoki yakkalik umumbashariy miqyosda ulkan qadr-qimmatga ega, ya’ni, dunyoning eng chuqur ko’li o’z xususiyati bilan turist uchun Janubiy Avstraliya yoki Tasmaniyadagi eng chuqur ko’ldan ko’proq qiziqarliroqdir.