12-mavzu: She’r tuzlishi va she’r tizimlari

Erkin she’rda esa, misralarning mazmuniga muvofiq oxang bilan o‘qilishi natijasida ritm hosil bo‘ladi.

Bu yo‘llar 3

ko‘p qadim yo‘llardir 3-3-=6

jahoning 3

fotihi Iskandar 3-3-=6

Rum qaysari 4

qotil CHingiz 4

Botu 2

Jo‘ji 2

Temurlang 3

qoldirib 3

kimsasiz ish 4

CHindan mo‘g‘il o‘chi 2-2-2=6

borliqni 3

joniga qilib teng 3-3=6

qon deya 3

qon deya 3

bosaroq kechmishdir 3-3-=6 G‘.G‘ulom

PAUZA - nutq davomida zarur bo‘lgan to‘xtalishdir. Ana shunday to‘xtalish bilan aytilmoqchi bo‘lgan fikr ta’kidlanadi. Pauza ohangga ko‘ra bayon, undov yoki so‘roq ma’nosiga ega bo‘lishi mumkin. Pauza turoqni belgilaydi, ayrim so‘zlarning ahamiyatini ta’kidlaydi, she’rga hayajon bag‘ishlaydi. SHe’rdagi bandlar ham pauza bilan bir-biridan ajraladi. SHe’rdagi har bir tovush, so‘z va misra muayyan ohang, to‘xtalish bilan o‘qiladigan mazmunni to‘g‘ri ifodalaydi. Pauza har bir intonatsion bo‘lak oxirida keladi. Intonatsion pauza ritmik pauzadar farq qiladi.

• PAUZA - nutq davomida zarur bo‘lgan to‘xtalishdir. Ana shunday to‘xtalish bilan aytilmoqchi bo‘lgan fikr ta’kidlanadi. Pauza ohangga ko‘ra bayon, undov yoki so‘roq ma’nosiga ega bo‘lishi mumkin. Pauza turoqni belgilaydi, ayrim so‘zlarning ahamiyatini ta’kidlaydi, she’rga hayajon bag‘ishlaydi. SHe’rdagi bandlar ham pauza bilan bir-biridan ajraladi. SHe’rdagi har bir tovush, so‘z va misra muayyan ohang, to‘xtalish bilan o‘qiladigan mazmunni to‘g‘ri ifodalaydi. Pauza har bir intonatsion bo‘lak oxirida keladi. Intonatsion pauza ritmik pauzadar farq qiladi.

a) katta ritmik pauza

b) kichik ritmik pauza

Ritmik pauza

Katta ritmik pauza qatorlarning oxirini eslatadi. U shu bilan misralarni bir-biridan ajratadi. Katta ritmik pauza sezura deyiladi. Sezura (yorish, kesish) kuchli ohangdor to‘xtalishdir.

Katta ritmik pauza qatorlarning oxirini eslatadi. U shu bilan misralarni bir-biridan ajratadi. Katta ritmik pauza sezura deyiladi. Sezura (yorish, kesish) kuchli ohangdor to‘xtalishdir.

Kichik to‘xtalish misradagi so‘zlarni bir-biridan ajratsa, sezura misrani ikkiga ajratadi. V.Mayakovskiy she’rlarida har bir misra undagi sezuraga ko‘ra zinalarga bo‘linadi, ba’zan bir so‘zning o‘zi alohida satrda qoladi

Kichik to‘xtalish misradagi so‘zlarni bir-biridan ajratsa, sezura misrani ikkiga ajratadi. V.Mayakovskiy she’rlarida har bir misra undagi sezuraga ko‘ra zinalarga bo‘linadi, ba’zan bir so‘zning o‘zi alohida satrda qoladi