12-mavzu. Menejmentning tashkiliy strukturalari. Reja: Tashkiliy tarkibning tavsifi va mohiyati

Ichki omillar tarkibi
. Bu guruhdan uchta elementni biz yuqorida ko’rdik va shunday natijaga 
keladiki ular o’zining u yoki birlashishda firmaning tashkiliy tarkibini mexanik qattiq tarkibga yoki 
organik ko’nikish tarkibiga to’g’ri kelishini belgilaydi. Xuddi ko’rsatkichga «Boshqaruv meyori» 
yoki «Nazorat sohasi» tavsiflari yaqinlashadi. 
Boshqaruv me’yori deganda, bitta rahbar samarali boshqara oladigan bo’g’in tizimlari soni 
tushuniladi. Shu son haqidagi savolga bitta an’anaviy javob -5-7 nafar kishi. Ammo «boshqaruv 
me’yori» muammosi unchalik oddiy emas. 
Nazorat me’yori mehnatkashlarning ma’lumoti va aqliy potentsiali bilan bevosita bog’liq. U 
qanchalik yuqori bo’lsa, shunchalik nazoratni talab qiladi. 
Menejmentning u yoki bu boshqaruv me’yorini tanlashda yana quyidagilar ta’sir ko’rsatadi: 
yechilayotgan masalalarning murakkabligi va bir xilligi, ularni ahamiyat darajasi, insonni jismoniy 
holati, tashkilotda qabul qilingan menejment usuli va boshqalar. 
Ikkinchi guruh omillari firmaning tashkiliy tarkibini tanlashda va shakllantirish birlamchi 
bo’lib xizmat qiladilar. 
Menejment nazariyachilari «strategik - tarkib» munosabatlariga ustuvorlik beradilar. 
Izlanishlar shuni ko’rsatadiki, hozirgi zamon menejmentida tartib kurilishni eng asosiysi firmaning 
quyidagi uchta turdagi strategiyasini tanlab olishga bog’liq: innovatsiya strategiyasi, xarajatlarni 
kamaytirish strategiyasi yoki har ikkala ilgarigi strategiyalarni asosiy belgilarini qamrab oluvchi 
strategiya. 
Tushunchani ikkinchi qismi juda muhim. U tashkilotning ichki o’zgaruvchilariga diqqat 
qilishga chaqiradi, sabab tashqi omillarga ko’nikish uchun. Bu omilning tashkilotlar, raqobatchilar, 
davlat va xuquq xizmatchilari nihoyat, siyosat va jamoa tashkilotlari. 
«Hukmronlik - nazorat» omili biz tomondan jadvalning alohida, uninig maxsus xususiyati 
evaziga uchunchi ustuniga chiqarilgan. Bazi bir g’arb menejment izlanuvchilari shuni takidlaydiki, 
amalda firma yoki korporatsilarning tashkiliy tarkiblar firmaning maqsadi o’rniga o’z bilimlari 
yoki shaxsiy manfaatlarini ko’zlab ish ko’radilar. 
Hukmronlik omili yana ham katta darajadagi oliy eshelonlarda paydo bo’la boshladi. Qoidaga 
binoan ular zarurat tug’ilganda eskilik tarafdorlari bo’lib, katta qiyinchiliklar bilan hukm surayotgan 
boshqaruv tarkibini qayta qurishga rozilik beradilar. Yangiliklar uchun tashqaridan to’rtkilar yoki 
oliy menejment katta tarkibiy o’zgarishlarga ijobiy qarashi uchun ilg’or kurashchilar kerak bo’ladi.