12-mavzu. Korxona faoliyatini boshqarish asoslari. Sanoatning maqsadli yo`nalishlari. Reja

Transfert to`lovlar –bu o`tkazma to`lovlar, davlat byudjeti vositalarini qayta taqsimlash shakillaridan biri.
Bu to`lovlar:

• 
  xususiy tadbirkorlarga subsidiyalar berish;
  
• 
  davlat qarzlari bo`yicha foiz to`lovlari;
  
• 
  ijtimoiy ehtiyojlarga davlat tomonidan to`lanadigan pul mablag`lari ko`rinishida bo`lishi mumkin.
  

Ijtimoiy ehtiyojlarga ajratiladigan transfert to`lovlar kam ta`minlangan aholi guruhlariga, nogironlarga, qariyalar va birovning boquvidagit kishilarga hamda ishsizlarga nafaqa to`lash ko`rinishida bo`ladi.
Sotsial-ruhiy usullarning asosiy maqsadi jamoalarda sog`lom ijtimoiy-ruhiy muhitni yaratishdir. Bu usul ijtimoiy-ma`naviy vaziyatga ta`sir etish yo`li bilan kishilarning fe`l-atvori, ruhiyatini hisobga olib ularning ijtimoiy talablarini qondirish orqali boshqarishni bildiradi. Sotsial-ruhiy usullar bu ishlab chiqarish jamoalarini, ulardagi “psixologik vaziyatni”, har bir xodimning shaxsiy xususiyatlarini o`rganishga asoslangan usullardir. Boshqarish usullarining bu guruhi jamoaning shakillanish va yuksalish jarayoniga, kishilarning ongiga, ma`naviy manfaatlariga jamiyat manfaatlarini hisobga olgan xolda ta`sir qiluvchi vositalar majmuidir.
Sotsial-ruhiy metodlardan samarali foydalanish uchun boshqarish ob`ektining holati to`g`risida keng axborotga ega bo`lish kerak.
Sotsial tadqiqotlar xilma-xil axborotlar olish imkonini beradi:

• 
  jamoa a`zolarining mehnatga va rahbarlarga munosabati;
  
• 
  boshqarish usullarining bir-biri bilan o`zaro munosabati;
  
• 
  jamoaning ehtiyojlari va qiziqishlari;
  
• 
  xodimlar shaxsiyati;
  
• 
  xodimlar qo`nimsizligi sabablari;
  
• 
  xodimlarning ishlab chiqarishdagi faolligi;
  
• 
  jamoa a`zolarining ma`naviy va jismoniy ravnaqi;
  
• 
  ehtiyojlarning qondirilish darajasi vah.k.
  

12.2. Boshqaruvning axborot ta`minoti
Axborot tizimi – axborotni to`plash, izlash, saqlash, unga ish-lov berish hamda undan foydalanish imkonini beradigan, tashki-liy jihatdan tartibga solingan jami axborot resurslari, axborot texnologiyalari va aloqa vositalaridir.
Axborot jarayonlarining avtomatlashtirish darajasiga qarab axborot tizimlari (AT) qo`lda sozlanadigan, avtomatik va avtomat-lashtirilgan kabi turlarga bo`linadi.
Qo`lda sozlanadigan axborot tizimlari axborotlarni qayta ishlaydigan zamonaviy texnik vositalarning yo`qligi va barcha amallarni inson tomonidan bajarilishi bilan tavsiflanadi. Avtomatik ATlarida axborotlarni qayta ishlash bo`yicha barcha amallar inson ishtirokisiz bajariladi. Avtomatlashtirilgan ATlarida ma`lumotlarga ishlov berish jarayonida ham insonning, ham texnik vositaning ishtiroki nazarda tutiladi. Bunda kompyuterga asosiy o`rin beriladi.
Rivojlangan mamlakatlar hukumatlarida Internetdan va webtexnologiyalardan foydalanishga o`tish davlat boshqaruvida AKT tizimining uchta alohida, biroq bir-biriga aloqador elementlarini birlashtiradi.
Bu qanday elementlar? 1-element – tashkiliy samaradorlikni oshirish nuqtai nazaridan Internetning biznes echimi: ya`ni hukumat muassasalariga xususiy sektorda mayda va yirik kompaniyalar foydalanayotgan tashkiliy ustunliklarni berish uchun Internet va web-echimlardan foydalanish – xarajatlarni kamaytirish, mahsuldorlikni oshirish, sifatni yaxshilash. 2-element – axborotni ommaviy berishdan (publish) va iste`molchilar/fuqarolar bilan o`zaro hamkorlikning oddiy shakllaridan (interact) tortib murakkabroq tranzaksiyalargacha (transact) ko`rsatilayotgan xizmatlar sifatini oshirish uchun xizmatlarning iste`molchilariga va fuqarolarga ko`proq e`tiborni qaratish. 3-element – elektron demokratiya (e-Democracy) – onlayn maslahatlar (consultation), davlat qarorlari qabul qilinishida onlayn ishtirok etishning boshqa shakllari (participation) va elektron ovoz berish (voting) vositasida fuqarolarning demokratik jarayonlarda va davlatni boshqarishda ishtirokini kengaytirish uchun davlat boshqaruvida AKTning tarmoqli va boshqa korporativ resurslaridan foydalanish.
Bunda quyidagi omillar barcha uch elementning muvaffaqiyatli amalga oshirilishining asosiy sharti hisoblandi:
- rivojlanish istiqbollarining davlat tomonidan umumiy tarzda qaralishi;
- strategiyadan uni bajarishga o`tish uchun davlatda amaliy ishlar rejasi mavjudligi;
- boshqaruvning resurslari va imkoniyatlarini to`g`ri taqsimlash;
- ko`lamli qayta o`zgartirishlarga emas, balki tizimli qayta o`zgartirishlarga qodirlik;
- faoliyatni kuzatib borish va natijalarni baholash mumkinligi.

Kalit so`zlar

Funksiya, rejalashtirish, bosh reja, umumiy reja, biznes reja, tashkil etish, ragbatlantirish, moslashtiruv, nazorat, xisob, prinsip, demokratiya, markazlashuv, ishtiyok (motiv), ierarxiya, aksaloka. Konsepsiya, axborot, gaz taqsimlash punkt (GRP), gaz taqsimlash stansiya (GRS), GPRS tizimi, ASGUK (avtomatlashtirilgan gaz nazorati va xisobga olish tizimi).