12-Mavzu. Elektrokimyoviy jarayonlar. Reja: Elektrod jarayonlarni termodinamikasi. Elektrod potensial haqida tushuncha

 
Metallarning kimyoviy xossalari
. Metallarning atomlari elektronlarini osonlik 
bilan berib, musbat zar- yadlangan ionga aylanadi. Tipik metallar kimyoviy 
reaksiyalarda elektronlarni oson berganligi uchun aktiv qayta - ruvchilardir. Masalan, 
rux, temir, magniy, nikel kabi metallar kislotalar bilan reaksiyaga kirishganda 
qaytaruvchi vazi- fasini bajaradi. Bu metallar xlorid va suyultirilgan sulfat kislota 
eritmalari bilan reaksiyaga kirishganda vodorod ajralib chiqadi:
Mg + H
2
SO
4
= MgSO
4
+ H
2
Bu reaksiyada Mg metali qaytaruvchi vazifasini bajaradi, o ’zi oksidlanadi. 
Vodorod ioni N
Q
esa oksidlovchi ro- lini bajaradi va qaytariladi. Shu sababli bu 
reaksiya oksidlanish-qaytarilish reaksiyasidir. Metallar bilan konsentrlangan kislotalar, 
masalan, nitrat va sulfat kislotalar reaksiyaga kirishganda, oksidlovchi rolini kislota 
qoldig’i bajaradi: 
Cu + 4HN0
3
= Cu(N0
3
)
2
+ 2N0
2
+ 2H
2
0. 

---

1-Rasm.Galvanik element. 1-galvonometr; 2-elektrodlar; 3-eritmadagi ionlar o’ta 
oladigan to’siq. 
Metallarning tuzlaridan shu metallarni boshqa metallar siqib chiqarishi mumkin. Bu 
metallarning aktivligiga bog’liq. Masalan, qo’rg’oshinning biror tuzi eritmasiga bir 
bo’lak rux tashlansa, rux eriy boshlaydi, eritmadan esa qo ’rg’oshin ajralib chiqadi: 
Zn + Pb(NO
3
)
2
= Zn(NO
3
)
2
+ Pb 
Ushbu reaksiyada rux o’zining valent elektronlarini qo’rg’oshin ioniga beradi. 
Rux oksidlanadi, qo’rg’oshin esa qaytariladi. Yuqoridagi reaksiyalarda ta’sirlashuv 
jarayoni metallarning sirtida sodir bo’ladi. 
Rux metali bilan mis (II)-sulfat eritmasi orasida boradigan reaksiyani quyidagi 
sxemada ko’rsatilgan asbobda o’tkazilsa, asbobning galvanometri reaksiya natijasida 
elektr toki hosil bo’lishini ko’rsatadi. 
CuSO4 + Zn = ZnSO4 + Cu 
Cu
2+
+ Zn = Zn
2+
+ Cu 
Cu
2
+ + 2e
-
= Cu 
Zn - 2e
-
= Zn
2
+ 
Oksidlanish-qaytarilish reaksiyasini bunday amalga oshirish natijasida 
kimyoviy reaksiya energiyasi elektr en- ergiyasiga aylanadi