12-mavzu: Ekskursiya rahbari – gidga qo‘yilgan talablar

10.5. Mamlakatimizdagi boshqa viloyatlarining tarixiy-arxitektura yodgorliklari ekskursiya ob’ektlari sifatida


Surxondaryo viloyatining markazi bo‘lgan Termiz shahri eramizdan oldingi II-I asrlarda Hindistonni Markaziy Osiyo orqali Yevropa bilan bog‘lovchi karvon yo‘llarining chorrahasida paydo bo‘lgan, keyinroq u Xitoyga eltuvchi «Buyuk Ipak Yo‘li»da ham muhim ahamiyat kasb etdi. Kushonlar davrida 500 gektar maydonni egallagan. Shuningdek, Termiz yonida eramizdan oldingi III-II asrlarda Yunon-Baqtriya davlatiga tegishli turar joylar topilgan. Qoratepada Budda madaniyatiga tegishli turli yodgorliklar, Fayoztepada Budda ibodatxonasi xarobalarida qiziqarli lavhalar va haykallar topilgan.
Surxondaryo viloyatining asosiy tarixiy-arxitektura yodgorliklari:

1. 
   Qirq qiz saroyi (IX asr)
   
2. 
   Termiz hukmdorlari saroyi (XX asr)
   
3. 
   Hakim at Termiziy arxitektura majmuasi (X asr)
   
4. 
   Sulton – Saodat arxitektura majmuasi (X asr)
   
5. 
   Qoratepa ibodatxonasi (II asr)
   
6. 
   Fayoztepa ibodatxonasi (I asr)
   

Qashqadaryo viloyati. Qarshi shahri Samarqand va Buxorodan Afg‘oniston va Hindistonga o‘tuvchi karvon yo‘llari asosida yuzaga kelgan. Qarshi bir necha arxitektura yodgorliklariga ega. Mirzo Ulug‘bek tomonidan qurilgan Ko‘kgumbaz masjidi (1463 y.), Jome’ masjidi, Minorali Qo‘rg‘oncha (XIX-XX asrlar), Xo‘ja Abdulaziz madrasasi (XX asr), Qilichboy madrasasi (1714 y.), Zaxkok- Moron shaharchasi xarobalari (eramizdan avvalgi I asr-eramizning V asri) va Qashqadaryo daryosi ustidan o‘tgan qadimiy ko‘prik kabilardir. Shaharda «O‘lkashunoslik» muzeyi bor. Qashqadaryoning muhim arxitektura yodgorliklari-Temuriy sulolasiga tegishli Shamsiddin Mir Kulol maqbarasi, Ko‘kgumbaz masjidi, Gumbazi Saidon maqbarasidir.
Hisor tog‘larning janubi-g‘arbida 1975 yilda Qizilsoy qo‘riqxonasi tashkil etilgan. Bu yerda silovsin, ayiq, qor barsi kabi noyob hayvonlarni uchratish mumkin. Shuningdek, Markaziy Osiyodagi eng yirik g‘orlardan biri – Amir Temur g‘ori ham shu tizmada joylashgan. Qashqadaryoda Xoja Ubaydulla, Jarroh Abdurahmon Ota, G‘ulom Naqshbandiylar ziyoratgohlari, Sulton Mirhaydar maqbarasi kabi ziyoratgohlari ham bor.