12-mavzu: Ekskursiya rahbari – gidga qo‘yilgan talablar

Mir Arab madrasasi. Shayx Abdulloh yoki Sayyid Abdulloh nomi bilan bog‘liq bo‘lib, u Masjidi Kalon qarshisida joylashgan. XVI asrda Naqshbandiya tariqatining ko‘zga ko‘ringan yirik vakillaridan biri hisoblangan Sayyid Abdulloh 22 yoshida Samarqandga kelgan va Xo‘ja Ahror Valiyga shogird tushgan. U umri davomida Turkistonda, Sayramda ikki koriz (yer osti arig‘i) qazdirgan, suv chiqartirgan va qal’a bunyod ettirgan. Shofirkon, Vobkent va Gijduvonning ko‘p joylarida obodonchilik va xayrli ishlarni amalga oshirgan. Xususan u Buxoro xoni Ubaydulloxon in’om etgan mablag‘ hisobiga 1530-yilda madrasa qurishni boshlab yuboradi. Ammo, shayx qurilish ishlari nihoyasiga yetmasdan 1536-yilning boshida vafot etadi. O‘sha yilning o‘zida Shayx Abdulloh vasiyatiga ko‘ra, uning kuyovi Zakariya masjid qurilishini nihoyasiga yetkazadi.
Madrasa peshtoqiga hattot Mirali Fayzobodiy Buxoriy tomonidan quyidagi forsiy qit’a bitilgan:
Mir Arab faxri ajam onki kard,
Madrasai oliy bas bul ajab
Bul ajab on ast ki tarixi u:
Madrasasi oliy Mir Arab
Madrasa o‘lkan peshtoq, besh gumbazli miyonsaroy, ikkita darsxona, masjid va go‘rxonadan iborat. Go‘rxonada Ubaydulloxonning yog‘ochdan ishlangan sag‘anasi, shuningdek, Mir Arab va uning qarindoshlari qabrlari bor.
Rivoyatlarga ko‘ra madrasaning asosi chuqur kovlanib, tog‘ toshlari bilan mustahkamlangan. Qor va yomg‘ir suvini qochirish uchun tazaralar ishlangan, ular orqali esa suvlar shahar tashqarisiga chiqarilib tashlangan.
Mir Arab madrasasi hozirda ham o‘zining vazifasini bajarib kelmoqda. Madrasa diniy o‘quv yurti hisoblanib, O‘zbekiston Musulmonlar idorasi tasarrufida. Madrasa faoliyatiga nazar tashlasak, sho‘rolar davrida madrasaning faoliyati to‘xtatiladi. Madrasada ta’lim muddati to‘rt yil bo‘lib, o‘qishga 15 yoshdan 36 yoshgacha bo‘lgan o‘rta va to‘liqsiz ma’lumotli kishilar qabul qilinadi. Bu yerda diniy fanlar bilan bir qatorda, umumta’lim fanlari ham o‘qitilgan. Darslar o‘zbek va arab tillarida olib borilib, ingliz, rus hamda fors tillari ham o‘rgatiladi.