12-mavzu. Axborot xavfsizligini ta’minlash usullari. (4 Soat) reja

"Orqasidan ergashish" usuli. Bu usul orqali qonuniy foydalanuvchi orqasidan aloqa liniyasiga ulanib, tizimga kirishni amalga oshirishni aktiv rejimini qachon tugashini tahmin qilib kirish.
"Kompyuter abordaj" usuli. Odatda boshqa axborot tizimlariga kirish uchun ishlatiladi. YOmon niyatli shahs telefon tarmog‘iga ulangan u yoki bu kompyuterga abonent nomerlarini avtomatik tazrda perebor qilib ulanishga harakat qilinadi. Bu holat liniyaning narigi tomonidagi kompyuterning chaqirib qolmagunicha davom etadi. Ulangandan kuyin, shahsiy kompyuterni ulash etarli bo‘ladi. Kirish kodini topib axborot tizimiga kirish mumkin bo‘ladi.
"Shoshilmagan holda tanlash" usuli. Bunday holatda tizim himoyasining kamchiliklarini topgan holda qonuniy foydalanuvchining fayllariga va ma’lumotlar bazasiga ruxsat etimagan kirish amalga oshiriladi. YOmon niyatli odam, buni aniqlash orqali tizimdagi axborotni o‘qishi, analiz qilishi, ko‘chirib olishi xamda zarur bo‘lgan holatlarda qayta murojat qilishi mumkin bo‘ladi.
"Ochiq joylarni topish" usuli. Bunday usul dasturlarni yaratishda yo‘l qo‘yilgan hatolardan yoki logik kamchiliklardan foydalanigsha asoslangan. Ochiq joylarni aniqlash ekspluatatsiyalash bir martalik bo‘lmasligi mumkin.
"Tuynuk" usuli oldingi usulning rivojlargan ko‘rinishi hisoblanadi. Dasturda topilgan ochiq joydan foydalangan holda, o‘sha erga ko‘zlangan maqsadni amalga oshirish uchun doimiy murojat qilinib boriladi.
"Maskarad" usuli. Bunday holda yomon niyatli shahs zaruriy vositalar yordamida, kompyuter tizimiga o‘zini qonuniy foydalanuvchi sifatida ko‘rsatgan holda kirishni amalga oshiradi.
"Ishdan chiqish" usuli. Barcha kompyuter markazlarida EHM ishini uzilishini, yoki boshqa cheklinishlar paydo qilishda tizimli vosita bo‘lib hizmat qiladigan maxsus dasturiy ta’minot hisoblanadi. Bunday dastur - zarar etkazuvchi qo‘lida xavfli va kuchli vosita bo‘lib hizmat qiladi. "Himoya devorisiz ombor" usuli. Tizimni buzilishi natijasida ruxsat etilmagan kirishlarni amalga oshishi. Masalan foydalanuvchining ba’zi bir fayllari ochiq kolishi, zarar etkazuvchiga tegishli bo‘lmagan ma’lumotlar bankiga murojat qilishi mumkin bo‘ladi.
Axborot tizimlarida ruxsat etilmagan kirishlardan yuzaga keladigan asosiy xavf moliyaviy tashkilotlarda moliyaviy vositalarning yo‘qolishi hisoblanadi.


NAZORAT SAVOLLARI

1. 
   Axborot xavfsizligi deganda nimani tushinasiz?
   
2. 
   Axborotni himoyalash deganda nimani tushinasiz?
   
3. 
   Axborot xavfsizligi kategoriyalarini sanab bering?
   
4. 
   Ruxsatlarni boshqarish tushunchasiga ta’riy bering?
   
5. 
   Virus qanday sinflarga bo‘linadi?
   
6. 
   Rutkinlar deganda nimani tushinasiz?